Projekt NOPF – aby przesłuchanie dziecka było dla niego bezpieczne

Prze(SŁUCHANIE)

Celem projektu NOPF (Narzędzie Oceny Poziomu Funkcjonowania) jest skonstruowanie narzędzia, wspierającego pracę praktyków (m.in. policjantów, prokuratorów, kuratorów, pracowników socjalnych), które pozwoli ocenić funkcjonowanie dziecka w czasie przesłuchania i innych czynności policyjnych, w których będzie uczestniczyło. Narzędzie ma za zadanie zapewnić dziecku poczucie bezpieczeństwa w nowej i stresującej sytuacji. W ramach projektu powstaną m.in. specjalne materiały audiowizualne i kwestionariusze, które mają za zadanie pomóc w zapewnieniu dziecku poczucie bezpieczeństwa w nowej i stresującej sytuacji.

Projekt NOPF opracowaliśmy z myślą o stworzeniu przyjaznych dla dziecka warunków przesłuchania. Nasze narzędzie jest propozycją procedury, która pomoże zarówno wprowadzić dziecko w nową i stresująca sytuację przesłuchania, jak i pozwoli prowadzącemu przesłuchanie uzyskać wstępne informacje o dziecku, to znaczy, dowiedzieć się, na ile rozumie ono sytuacje społeczne, o których opowiada – tłumaczy Andrea Podkańska, psycholożka z Uniwersytetu SWPS w Katowicach, jedna z koordynatów projektu NOPF.

Pomimo wysiłków wielu specjalistów spotkanie dziecka z wymiarem sprawiedliwości może okazać się trudne, stresujące i traumatyczne. Nasi szczególni świadkowie¹ niejednokrotnie składają zeznania w sprawach, gdzie stosowano przemoc, wypełnionych bólem i cierpieniem innych. Naszym priorytetem jest stworzenie narzędzia wspierającego przyjazne przesłuchanie dziecka – dodaje Kamil Wójcik, psycholog z Uniwersytetu SWPS w Katowicach, jeden z koordynatorów projektu NOPF.

Dlaczego to narzędzie jest potrzebne?

W roku 2020 stwierdzono 57 654 przestępstwa przeciwko rodzinie i opiece, w których świadkami mogły być dzieci i młodzież do piętnastego roku życia, a dodatkowo mogły być także świadkami innych kategorii przestępstw, których było ponad 700 000².

Projekt NOPF jest bardzo potrzebny, ponieważ brakuje naukowego, rzetelnego narzędzia do oceny funkcjonowania poznawczego dzieci i młodzieży dla osób bez wykształcenia psychologicznego – mówią pomysłodawcy.

Pomimo sformułowania wytycznych dotyczących przesłuchiwania osób poniżej piętnastego roku życia, wciąż nie ma jednolitej procedury przeprowadzenia takich czynności (jak postępować ze świadkiem małoletnim, jak poprawnie ocenić zdolność takiego świadka do zeznawania i jakość tych zeznań).

Zadania narzędzia NOPF

Narzędzie może okazać się przydatne dla praktyków, osób nieposiadających wiedzy i wykształcenia psychologicznego. NOPF pozwoli ocenić poziom funkcjonowania dziecka w różnych sytuacjach społecznych, dając przesłuchującemu informacje o tym, na ile dziecko rozumie sytuacje, o których opowiada. Dziecko poprzez przyjazną „rozgrzewkę”, niezwiązaną z przesłuchaniem, zostanie wprowadzone w nową, nieznaną sytuację w atmosferze zabawy. Będzie to dobra okazja do nawiązania relacji pomiędzy osobami przesłuchującymi a dzieckiem, co równocześnie powinno zredukować obawy odnośnie formy i przebiegu przesłuchania.

Zaproszenie do współpracy

Zespół badawczy, aby dalej rozwijać projekt, chętnie podejmie współpracę ze szkołami podstawowymi i średnimi (grupa badawcza projektu NOPF to dzieci i młodzież w wieku od dziesięciu do piętnastu lat). Współpraca odbędzie się za zgodą opiekunów prawnych oraz dzieci i młodzieży zaangażowanych w projekt.

Wszystkie szkoły, które chciałyby zaangażować się w projekt lub uzyskać więcej informacji na jego temat, zapraszamy do kontaktu z psychologami odpowiedzialnymi za narzędzie: mgr Andreą Podkańską ([email protected]) i mgr Kamilem Wójcikiem ([email protected]) lub można napisać bezpośrednio na adres mailowy Zespołu badawczego NOPF: [email protected].

„PrzeSŁUCHANIE – projekt narzędzia do oceny poziomu funkcjonowania dziecka (NOPF)” został dofinansowany ze środków Ministerstwa Edukacji i Nauki w ramach programu „Studenckie koła naukowe tworzą innowacje”.

Projekt realizuje Koło Naukowe Psychologii Kryminalistycznej „Corpus Delicti” Uniwersytetu SWPS w Katowicach. Koordynatorzy Projektu: mgr Andrea Podkańska, mgr Kamil Wójcik, mgr Bartłomiej Zborek. Studenci zaangażowani w projekt: Laura Kobiela, Alicja Cent, Agata Pauba, Dorota Spyra.

Kierownikiem projektu jest dr Małgorzata Wójcik, a opiekunem naukowym dr Karolina Dukała, psycholożki z Uniwersytetu SWPS w Katowicach.

¹ Pojęcie to odnosi się do „specjalnej” kategorii świadków, czyli takich, którzy ze względu na swoje właściwości różnią się od ogółu świadków – co poniektórzy są też wspomniani wprost w przepisach kodeksu postępowania karnego, np. osoby starsze (np. ze względu na słabnące z wiekiem zmysły), osoby poniżej 18 r. ż. (np. ze względu na wiek przesłuchiwane mogą, a czasem muszą w tzw. „przyjaznym pokoju”, zaleca się jedno przesłuchanie, a nie więcej, jeśli to możliwe, aby uniknąć traumatyzacji), osoby z niepełnosprawnością itp.
²Główny Urząd Statystyczny. (2020). Przestępstwa stwierdzone przez Policję w zakończonych postępowaniach przygotowawczych. Dostęp: https://bdl.stat.gov.pl/BDL/dane/podgrup/tablica Pobrano w dniu 17.10.2021 r..