Co trzecie dziecko w wieku szkolnym doświadcza przemocy rówieśniczej. Agresja fizyczna, przemoc psychiczna, a także cyberprzemoc to powszechne zjawiska wśród młodych osób. Sytuacja jest o tyle trudna, że ofiary niechętnie mówią o swoich doświadczeniach i najczęściej nie zgłaszają problemu. Jak więc można im pomóc? W jaki sposób szerzyć świadomość wśród nauczycieli i budować pozytywny klimat szkoły? Rozwiązanie znaleźli dr Małgorzata Wójcik i dr Radosław Kaczan, psycholodzy z Uniwersytetu SWPS.
Problem
Przemoc rówieśnicza wśród dzieci i młodzieży
Około 35 proc. uczniów w Polsce doświadczyło lub doświadcza przemocy ze strony rówieśników – skala zjawiska jest więc ogromna. W szkołach dochodzi do agresji fizycznej i przemocy psychicznej. Bardzo niebezpiecznym zjawiskiem jest cyberprzemoc, niezwykle trudna do zauważenia przez dorosłych. Tylko około 20 proc. młodzieży w wieku 14–18 lat mówi o sytuacjach przemocowych, jakich doświadcza w roli ofiary lub świadka. Wiele szkół nie ma dobrej kultury zgłaszania problemów. Świadkowie nie wiedzą, jak informować o tym pedagogów, a także boją się odwetu ze strony sprawcy.
Czy można to zmienić? Czy polskie szkoły muszą być przemocowe? Jak uchronić dzieci i młodzież przed skutkami przemocy? Jak zdobyć zaufanie uczniów i zachęcić ich do tego, by nie bali się zgłaszać problemy?
Rozwiązanie
Aplikacja RESQL naukowców z Uniwersytetu SWPS
RESQL to aplikacja mobilna umożliwiająca anonimowe powiadomienie o incydencie przemocy przez ucznia. Wystarczy, że zgłosi on incydent w aplikacji, wybierając kategorię przemocy, jaka miała miejsce. Podanie swoich danych jest dobrowolne – uczeń może zachować anonimowość albo ujawnić imię czy klasę, do której chodzi. Zgłoszenie trafia do nauczyciela interwenta, który wspólnie z innymi pedagogami analizuje problem i podejmuje odpowiednie działania. Każdy z nauczycieli interwentów ma dostęp do panelu interwenta, w którym znajdują się wszystkie potrzebne informacje oraz napływające zgłoszenia. Program umożliwia dyrekcji monitorowanie problemu przemocy w szkole, przygotowywanie raportów w formie zestawień i analizowanie zdiagnozowanych problemów wspólnie z radą pedagogiczną.
RESQL nie tylko ułatwia procedowanie zasygnalizowanych problemów, lecz także pomaga zapobiegać przemocy rówieśniczej, edukując zarówno dzieci, jak i dorosłych. Oprócz aplikacji mobilnej twórcy RESQL oferują zestawy interwencji ułatwiające pracownikom szkoły odpowiednie reagowanie w sytuacjach kryzysowych oraz specjalne scenariusze lekcji poruszających problem agresji oraz psychologicznych mechanizmów okołoprzemocowych. Materiały dla nauczycieli przygotowane przez psychologów i pedagogów z Uniwersytetu SWPS zostały przetestowane w szkołach podstawowych i ponadpodstawowych.
Dlaczego?
Czujemy się odpowiedzialni za dzieci i młodzież
Co było bodźcem do stworzenia takiego narzędzia? Odpowiedzialność za dzieci i młodzież, którą wzięli na siebie dr Radosław Kaczan i dr Małgorzata Wójcik, naukowcy z Uniwersytetu SWPS i twórcy systemu RESQL. Od lat w swoich badaniach angażują się oni w problemy uczniów. Podczas tworzenia aplikacji RESQL pracowali z gimnazjalistami, licealistami oraz nauczycielami. Diagnozowali ich potrzeby i obawy – jako psychologowie czuli się odpowiedzialni za to, w jakiej atmosferze się uczą i wzrastają. Podczas rozmów z nimi ustalili, że sposób zgłaszania przemocy na pewno musi być anonimowy. Ujawniła się też siła świadka przemocy – świadkowie reagują tylko wtedy, gdy wiedzą, jak to robić. Badacze ustalili także, dlaczego uczniowie nie zgłaszają przemocy i co musiałoby się stać, żeby było inaczej.
Nasi naukowcy zaangażowali w swoją pracę mnóstwo zespołów młodzieżowych i to zaowocowało systemem RESQL. Powstał on po to, by pomóc. To odpowiedzialny projekt, dzięki któremu nauczyciele reagują nie tylko na konkretne zgłoszenia, lecz także podejmują działania w kierunku tworzenia sprzyjającego klimatu w szkołach.
dr Radosław Kaczan
Kierownik projektu RESQL, psycholog z Uniwersytetu SWPS w Warszawie. Naukowo zajmuje się psychologią rozwoju człowieka, konstruowaniem narzędzi diagnostycznych do badania rozwoju dzieci i młodzieży, diagnozą kompetencji oraz wspomaganiem uczenia się przez całe życie. Prowadzi również badania dotyczące przemocy rówieśniczej w szkołach i wdraża programy zapobiegające tym zjawiskom. Był kierownikiem wdrożeniowego projektu badawczego „Monitorowanie środowiska szkolnego i zapobieganie zachowaniom ryzykownym, w tym przemocy rówieśniczej”.
dr Małgorzata Wójcik
Ekspert merytoryczny projektu RESQL, psycholog z Uniwersytetu SWPS w Katowicach. Przez wiele lat pracowała jako nauczyciel języka angielskiego oraz wychowawca w szkole podstawowej i gimnazjum. Obecnie w swojej pracy zajmuje się badaniem powodów i przejawów przemocy szkolnej oraz dynamiki grup rówieśniczych. Wraz z zespołem opracowuje i wdraża innowacyjne programy edukacyjne zapobiegające przemocy, stygmatyzacji i dyskryminacji w grupach rówieśniczych.
wróć na stronę główną Jubileuszu 25-lecia uczelni →
Aplikacja RESQL – stop przemocy w polskich szkołach
Co trzeci uczeń w Polsce doświadczył przemocy ze strony rówieśników, jednak tylko około 20 proc. z nich zgłasza takie sytuacje. Ci, którzy zdecydują się na rozmowę z pedagogiem, ale nie spotkają się z odpowiednią reakcją, nabywają braku zaufania do nauczycieli i szkoły jako instytucji.
Przemoc rówieśnicza wśród dzieci i młodzieży – zjawisko, które można zwalczyć za pomocą aplikacji mobilnej
Co trzecie dziecko w wieku szkolnym doświadcza przemocy rówieśniczej. Agresja fizyczna, przemoc psychiczna, a także cyberprzemoc to powszechne zjawiska wśród młodych osób. Sytuacja jest o tyle trudna, że ofiary niechętnie mówią o swoich doświadczeniach i najczęściej nie zgłaszają problemu.