Funkcjonariusze służb mundurowych na czterech łapach i kopytach przez całe lata narażają życie i zdrowie dla naszego bezpieczeństwa, pomagają szukać zaginionych osób, wykrywają narkotyki czy ładunki wybuchowe. Mimo to nie przysługują im emerytury ze Skarbu Państwa, a po zakończeniu służby przechodzą na wyłączne utrzymanie dotychczasowych opiekunów. Problem ten od lat nagłaśnia dr Joanna Stojer-Polańska, kryminalistyk z Uniwersytetu SWPS w Katowicach. Jej praca naukowo-dydaktyczna i publicystyczna wpisuje się w działania, które przyczyniły się do powstania projektu ustawy regulującej status zwierząt w formacjach mundurowych od ich doboru do służby po wycofanie i emeryturę.

Problem

Brak przepisów zapewniających emerytury zwierzętom w służbach mundurowych

Służby mundurowe w ramach realizacji zadań wyznaczonych im przez państwo korzystają z pomocy psów i koni, które uczestniczą m.in. w działaniach związanych z ratowaniem ludzkiego życia i zdrowia, ochronnych  oraz reprezentacyjnych. W samych formacjach podległych MSWiA służy łącznie około 1200 psów i ponad 60 koni. Około 10 proc. zwierząt mundurowych rocznie jest wycofywanych ze służby. Po przejściu na emeryturę służbowymi czworonogami zazwyczaj zajmują się ich dotychczasowi opiekunowie. Zmuszeni są utrzymywać i leczyć swoich starzejących się podopiecznych we własnym zakresie. Zapewnienie im godnych warunków na jesieni życia, wyżywienie oraz opieka weterynaryjna często generują wysokie koszty, którym opiekunowie bez dodatkowego wsparcia państwa w tym zakresie nie zawsze są w stanie sprostać.

Kwestia psich emerytur została prawnie uregulowana jedynie w Służbie Celno-Skarbowej. A przecież zwierzęta pracują też w wielu innych jednostkach. Psy służą w Policji, Straży Granicznej, Straży Ochrony Kolei, Żandarmerii Wojskowej, Służbie Więziennej, Służbie Ochrony Państwa, a także Wojsku Polskim, Straży Marszałkowskiej, strażach gminnych czy grupach poszukiwawczych. Konie pracują w Policji, Straży Granicznej i wybranych strażach miejskich oraz w Wojsku Polskim.

Czy emerytury dla zwierząt mundurowych staną się w Polsce standardem? Czy kwestia ta po latach starań i nagłośnienia problemu może zostać uregulowana systemowo?

Rozwiązanie

Prawo regulujące status zwierząt służbowych od ich doboru aż po emeryturę

Praca dydaktyczna, popularyzatorska i publicystyczna naszej naukowczyni, a także jej wysiłki przy nagłaśnianiu problemu z pewnością przyczyniły się do powstania przegłosowanej pod koniec czerwca przez Sejm nowelizacji ustawy regulującej status zwierząt w służbach mundurowych podległych MSWiA, w Służbie Więziennej, Siłach Zbrojnych RP i Straży Marszałkowskiej. Ustawa zakłada przyjęcie kompleksowych rozwiązań regulujących sytuację zwierząt od momentu ich doboru, przez czas realizacji zadań w poszczególnych formacjach, aż po ich sytuację po wycofaniu z użycia.

W ubiegłym roku dr Stojer-Polańska została wybrana Popularyzatorem Nauki 2020 w kategorii Naukowiec. Jej działania służące upowszechnianiu wiedzy kryminalistycznej przyczyniły się do nagłośnienia nieznanych dotąd opinii publicznej sukcesów czworonożnych funkcjonariuszy i śledczych. Psy służbowe przez lata były zresztą częstymi gośćmi licznych wykładów, konferencji i warsztatów prowadzonych przez dr Stojer-Polańską na naszej uczelni. Na swoich zajęciach z Psychokryminalistyki wykładowczyni przekonywała, że przewodnik psa, który opiekuje się emerytowanym funkcjonariuszem, powinien mieć zagwarantowane środki na karmę oraz opiekę weterynaryjną, zaś jeździec, który opiekuje się koniem, powinien mieć miejsce w stajni, gdzie koń będzie miał odpowiednie wyżywienie i dobrą opiekę. Naukowczyni w porozumieniu z naszą uczelnią podejmowała również inicjatywy na rzecz wsparcia i promocji Stowarzyszenia „Zakątek Weteranów” – przytuliska i hospicjum dla zwierząt służbowych. Wspólnie z prezesem stowarzyszenia asp. szt. Grzegorzem Chmielewskim i politolożką dr Pauliną Marią Wiśniewską przygotowała petycję w sprawie państwowych emerytur dla wszystkich psów i koni służbowych do polskiego rządu, posłów i senatorów.

Dr Stojer-Polańska jest autorką licznych publikacji na temat pracy zwierząt na służbie, m.in. przewodników dla dzieci i młodzieży „Psy domowe i służbowe” (razem z Joanną Pulit) oraz „Konie domowe i służbowe” (razem z Danutą Piniewską-Róg), serii opowiadań kryminalnych „Niezwykłe przygody funkcjonariuszy na czterech łapach i kopytach. W trosce o bezpieczeństwo, zbioru opowieści na faktach „Psy na tropie i w akcji”, a także poradnika „Pierwsza Pomoc dla psów” (razem z Katarzyną Dołębską).