Jaki powinien być współczesny prawnik? Czym jest prawo i jak może wpłynąć na zmianę świata? Z okazji jubileuszu uczelni porozmawialiśmy z prof. Moniką Lewandowicz-Machnikowską, dziekan Wydziału Prawa i Komunikacji Społecznej we Wrocławiu, prof. Adamem Bodnarem, Rzecznikiem Praw Obywatelskich w latach 2015–2021, a obecnie dziekanem Wydziału Prawa w Warszawie, oraz dr. Tomaszem Lewandowskim, adiunktem w Katedrze Prawa Publicznego w Poznaniu.

Pierwsze studia prawnicze uruchomiliśmy w 2009 r. w Warszawie. Kolejnym krokiem było uruchomienie kierunku Prawo w Poznaniu (2010 r.) i we Wrocławiu (2016 r.). Dziś prowadzimy edukację z tego obszaru na poziomie licencjackim, magisterskim, doktoranckim i podyplomowym. Obecnie na studiach wyższych z obszaru prawa studiuje 1130 osób, a liczba absolwentów tych kierunków to ponad 1200 osób.

Ekspercki trójgłos na temat prawa

Czym jest dla Państwa prawo?

Adam Bodnar: Prawo to dla mnie przede wszystkim mechanizm uporządkowania rzeczywistości społecznej i politycznej, ochrony godności i praw, zwłaszcza tych najsłabszych i wykluczonych. Prawo ma współcześnie charakter dynamiczny – współtworzą je normy prawa krajowego, europejskiego oraz umowy międzynarodowe, nakazujące określone działania i przyznające uprawnienia. Stosowanie prawa wymaga znacznie bardziej zaawansowanych umiejętności niż jeszcze 20–30 lat temu.

Tomasz Lewandowski: Narzędziem służącym do rozwiązywania zagadek, odkrywania tajemnic, pasjonującą ścieżką samorozwoju.

Monika Lewandowicz-Machnikowska: Prawo to reguły postępowania wypracowane wspólnie przez wybranych w demokratycznych wyborach przedstawicieli społeczeństwa w oparciu o uniwersalne wartości. Prawo ma zapewniać wszystkim sprawiedliwy dostęp do zasobów i uczciwy podział dóbr. Za pomocą prawa państwo powinno gwarantować realizację praw przysługujących każdemu człowiekowi na równych zasadach i zapewniać równowagę w stosunkach społecznych. Prawo ma chronić słabszych przed silniejszymi: obywatela przed samowolą państw, jednostkę przed wielką korporacją czy dyktaturą większości, pracownika przez pracodawcą, który nadużywa silniejszej ekonomicznie pozycji, a przyrodę i zwierzęta przed egoizmem i przemocą ze strony człowieka. Z drugiej strony prawo powinno również chronić własność i przedsiębiorców, bo to dzięki nim obywatele mają pracę, a więc i środki utrzymania, a państwo podatki, z których finansuje szkoły, szpitale i świadczenia socjalne. Wszystko zależy od tego, o jakim prawie mówimy.

Jak prawo zmienia świat?

Monika Lewandowicz-Machnikowska: Problem w tym, że samo prawo świata nie zmienia. Prawo jest tylko narzędziem, to nie prawo zmienia świat, ale ludzie. W rękach mądrych i odpowiedzialnych ludzi prawo będzie zmieniało świat na lepsze, bo będzie pomagało ograniczać epidemie, walczyć z ubóstwem, chronić przyrodę, ale w rękach dyktatora może legitymizować przemoc.

Adam Bodnar: Prawo raczej stara się nadążyć za zmieniającym się światem. Reaguje na zmiany społeczne i gospodarcze. Przykładowo, kiedyś nie mieliśmy hulajnóg na ulicach. Teraz musimy uregulować sposób korzystania z nich, bo domaga się tego społeczeństwo. Ale prawo może także kształtować społeczeństwo – np. normy dotyczące przeciwdziałania dyskryminacji zapobiegają wielu nieszczęściom i krzywdom.

Tomasz Lewandowski: Prawo nie tyle zmienia świat, co stanowi jego perpetuum mobile. Bez reguł nie ma świata, one nie tylko go opisują, ale nadają mu również sens.

Jaki powinien być współczesny prawnik? Trzy najważniejsze kompetencje to...

Monika Lewandowicz-Machnikowska: Prawnik musi mieć jasno sprecyzowane wartości i odwagę, by ich bronić, dużą wiedzę i wynikające z niej głębokie rozumienie prawa i instytucji prawnych, umiejętność współpracy i komunikowania się z bardzo różnymi osobami oraz poczucie odpowiedzialności za swoją pracę. Warto też, aby miał świadomość, że jest tylko człowiekiem i np. ulega błędom poznawczym. Powinien również umieć zarządzać swoimi emocjami i stresem.

Adam Bodnar: Wyobraźnia i umiejętność poruszania się w coraz bardziej skomplikowanym świecie norm, odpowiedzialność, otwartość na korzystanie z dorobku innych dziedzin przy wykonywaniu zawodu prawniczego (psychologia, nauki polityczne, komunikacja, socjologia).

Tomasz Lewandowski: Wszechstronność, empatia, zwinność.

Czy jest jakiś jeden projekt lub badanie (studenta, absolwenta, pracownika), z którego są Państwo szczególnie dumni?

Monika Lewandowicz-Machnikowska: Jestem dumna z projektu Legal Design, który w ostatnich latach realizujemy na Wydziale Prawa i Komunikacji Społecznej we Wrocławiu wspólnie z zespołem Grafiki, ponieważ pokazuje on, że prawnicy mogą współpracować z przedstawicielami różnych dziedzin, w tym z projektantami, i tworzyć interdyscyplinarne zespoły, w których myśli się o obywatelu/konsumencie/mieszkańcu jak o użytkowniku prawa, po to, by uczynić korzystanie z prawa łatwiejszym dla każdego człowieka.

Adam Bodnar: Jestem dumny z cyklu międzynarodowych webinarów na temat rządów prawa, które zorganizowaliśmy wraz z Riga Graduate School of Law. Pokazaliśmy, że Wydział Prawa Uniwersytetu SWPS może uczestniczyć w najważniejszych współczesnych dyskusjach prawniczych.

Tomasz Lewandowski: Na poznańskiej filii realizujemy wiele ciekawych projektów naukowych, niemniej ostatnim, z którego jestem najbardziej dumny, jest projekt, który realizuję z moim studentem, Aleksandrem Hyżorkiem. W projekcie badamy prawne aspekty wykonywania zawodu psychoterapeuty, z uwzględnieniem w szczególności obowiązków władzy w zakresie ochrony zdrowia psychicznego obywateli.

dr hab. Monika Lewandowicz-Machnikowska, prof. Uniwersytetu SWPS

Prawnik, specjalizuje się w prawie pracy i prawie zabezpieczenia społecznego. Jest autorką monografii „Klauzula konkurencyjna w kodeksie pracy” oraz „Regulacja prawna socjalnego wsparcia dla osób o niskich dochodach”, a ponadto artykułów, rozdziałów w pracach zbiorowych oraz glos do orzeczeń Sądu Najwyższego. We wrocławskiej filii Uniwersytetu SWPS pełni funkcję dziekana Wydziału Prawa i Komunikacji Społecznej. Jest również radcą prawnym, od lat pełni funkcję nieetatowego członka Samorządowego Kolegium Odwoławczego we Wrocławiu.

dr hab. Adam Bodnar, prof. Uniwersytetu SWPS

Dziekan Wydziału Prawa Uniwersytetu SWPS w Warszawie. Rzecznik Praw Obywatelskich w latach 2015–2021. Prawnik i nauczyciel akademicki, doktor habilitowany nauk prawnych, w latach 2010–2015 wiceprezes Helsińskiej Fundacji Praw Człowieka. Współpracował z licznymi organizacjami pozarządowymi, m.in. z Fundacją Panoptykon (przewodniczący Rady Fundacji), ClientEarth Polska (członek rady programowej), Stowarzyszeniem im. prof. Zbigniewa Hołdy (współzałożyciel oraz członek zarządu). Był także członkiem Obywatelskiego Forum Legislacji działającego przy Fundacji Batorego oraz zespołu redakcji kulturaliberalna.pl. Jest autorem wielu publikacji naukowych z zakresu prawa.

dr Tomasz Lewandowski

Prawnik, specjalista w zakresie ochrony danych osobowych. Zajmuje się prawem międzynarodowym publicznym, prawem ochrony danych osobowych, międzynarodowym prawem humanitarnym konfliktów zbrojnych oraz filozofią prawa międzynarodowego. Zawodowo związany z jedną z największych kancelarii prawniczych w Polsce, SMM Legal Maciak Mataczyński Adwokaci Sp.k., gdzie świadczy pomoc prawną w zakresie ochrony danych osobowych. Na poznańskim wydziale Uniwersytetu SWPS prowadzi zajęcia z prawa międzynarodowego publicznego i instytucjonalnego prawa UE oraz prawa ochrony danych osobowych.

Studia z obszaru prawa

Na kierunkach z obszaru prawa na studiach wyższych studiuje obecnie ponad 1130 studentów. Studia podyplomowe z prawa kończy rocznie blisko 115 osób.

Studia wyższe:

• Prawo, studia jednolite magisterskie (Warszawa)
• Prawo, studia jednolite magisterskie (Wrocław) 
• Prawo, studia jednolite magisterskie (Poznań)
• Prawo w biznesie, studia I stopnia (Warszawa)

Seminaria doktorskie:

• Prawo (Warszawa)

Studia podyplomowe:

• Legaltech i innowacje w branży prawniczej (Warszawa)
• Prawa zwierząt (Warszawa)
• Prawo medyczne i farmaceutyczne (Warszawa)
• Prawo o żywności (studia online)
• Prawo weterynaryjne i sanitarne (studia online)
• Psychologia śledcza w praktyce operacyjnej i procesowej (Warszawa)
• Psychologia śledcza w praktyce operacyjnej i procesowej (Wrocław)
• Psycholog jako biegły sądowy w postępowaniu karnym i cywilnym (Katowice)

Kształcenie prawnicze na najwyższym poziomie

Według rankingu „Perspektyw” z 2021 r. Uniwersytet SWPS jest jedną z trzech najlepszych uczelni w Polsce prowadzących studia prawnicze. Partnerami naszych kierunków z tego obszaru są najlepsze kancelarie w regionie, a także Rzecznik Praw Obywatelskich czy Naczelna Izba Lekarska.

Studenci w trakcie studiów mogą zdobyć certyfikaty:

• Lex Silver – certyfikowany przez Wolters Kluwer kurs przygotowuje studentów do posługiwania się profesjonalną bazą informacji prawnej LEX,
• Prawnik w arbitrażu – certyfikowany przez Sąd Arbitrażowy przy Konfederacji Lewiatan kurs przygotowuje studentów do reprezentowania stron w postępowaniu arbitrażowym,
• Prawnik w mediacji – certyfikowany przez Polskie Centrum Mediacji kurs zapozna studentów z zasadami i celem mediacji jako jednej z alternatywnych metod rozwiązywania konfliktów.

Mogą także zrealizować kurs przygotowujący do aplikacji.