W światowym rankingu uczelni wyższych Times Higher Education 2020 nauki społeczne na Uniwersytecie SWPS zdobyły najwyższą notę spośród wszystkich wydziałów socjologii w Polsce – wyższą niż na wiodących uczelniach publicznych. Nasza kadra akademicka bada życie społeczne tu i teraz – zajmujemy się młodymi, klimatem, edukacją, nierównościami i polityką. Od 2021 r. otwieramy nowy, interdyscyplinarny kierunek studiów licencjackich, który przygotuje młodych ludzi do życia w świecie społecznym, pracy w organizacjach samorządowych, działania na rzecz swojej społeczności. Życie publiczne łączy w sobie elementy m.in. psychologii społecznej, filozofii, socjologii, prawa i politologii. Na kierunku tym kształcić będziemy przyszłych analityków politycznych, badaczy społecznych, działaczy samorządowych, pracowników administracji publicznej, koordynatorów projektów. 
Uczelnia posiada uprawnienia do nadawania stopnia naukowego doktora w dyscyplinie nauki socjologiczne i prowadzi studia doktoranckie oraz seminaria doktorskie z tego obszaru.

Oczami ekspertów

Życie publiczne – jakie konkretnie obszary wiedzy łączą studia na tym kierunku?

Wawrzyniec Smoczyński: Życie publiczne to studia o naszych wspólnych sprawach. O tym, jak ze sobą współpracujemy, jak razem podejmujemy decyzje, jak się różnimy w poglądach i wartościach, ale też o tym, jak znajdujemy porozumienie i energię do działania razem. Przekazujemy studentom najnowsze metody badań społecznych, praktyczną wiedzę o mechanizmach władzy i działaniu państwa oraz głębokie rozumienie relacji społecznych. Studia łączą to, co najważniejsze z socjologii, nauk o polityce i administracji oraz psychologii społecznej. 

Justyna Sarnowska: Proponujemy interdyscyplinarne podejście, łącząc perspektywę psychologii, socjologii i nauk o polityce z przyglądaniem się życiu publicznemu. Nasze studia poruszają tematy związane z codziennym funkcjonowaniem jednostek i grup społecznych, obszary dotyczące społeczności lokalnych, wiedzę o strukturze społecznej, klasach społecznych i nierównościach, wątki istotne z perspektywy tworzenia się narodowej i ponadnarodowej tożsamości, elementy stosunków międzynarodowych w Europie i poza nią, istotne procesy dziejące się w ramach Unii Europejskiej czy wreszcie wyzwania współczesnego świata z perspektywy globalnej.

Jak zachęcić obywateli do większej aktywności w życiu publicznym?

Wawrzyniec Smoczyński: Angażujemy się w sprawy publiczne wtedy, gdy one mają związek z naszym własnym życiem i gdy widzimy możliwość realnej zmiany na lepsze. Dlatego tak ważne jest to, by życie publiczne toczyło się wokół realnych problemów, takich jak nierówności ekonomiczne, dostęp do opieki zdrowotnej, jakość edukacji czy ochrona klimatu. Nasi studenci dostają aktualną wiedzę na temat tych zagadnień. Ale co równie ważne, dostają narzędzia do budowania społeczności wokół ważnych dla nich spraw, do mówienia o nich i inicjowania zmian, na których im zależy. Chcemy, by mieli poczucie wpływu na sprawy publiczne i mogli na nie oddziaływać. 

Justyna Sarnowska: Przede wszystkim warto pokazywać, jak decyzje podejmowane przez rządzących na szczeblu krajowym wpływają na nasze codzienne życie. Co więcej, warto rozwijać wartości wspólnotowe i przekonywać ludzi, jak wiele można osiągnąć jednocząc siły.

Jak miejsce w strukturze społecznej wpływa na nasze wartości jako jednostek?

Wawrzyniec Smoczyński: Nie wiem, czy istnieje związek między nimi. Można być wysoko w hierarchii społecznej i mieć znikomą świadomość własnych wartości – i na odwrót: można mieć uświadomione wartości, mając niską pozycję społeczną. Na pewno wyższa pozycja społeczna koreluje z większym indywidualizmem, bo daje większe poczucie wpływu na własne życie, a co za tym idzie, na chęć samodzielnego kształtowania tego życia. Niższa pozycja społeczna może wzmacniać plemienność, szukanie jednorodnych, zamkniętych społeczności, opartych na silnej tożsamości. Dlatego tak ważne jest utrzymywanie spójności społecznej – gdy pozwalamy na zbyt duży rozjazd w statusie społeczno-ekonomicznym, wartości i interesy obu tych grup stają się zbyt różne, by były one w stanie je ze sobą uzgadniać i dochodzi do polaryzacji. Gdy utrzymujemy spójność, powstaje klasa średnia, która praktykuje wspólnotowość.

Justyna Sarnowska: Wiele badań pokazuje, że miejsce na drabinie społecznej i to, czy zajmujemy wyższe czy też niższe pozycje, kształtuje postrzeganie przez nas rzeczywistości, w tym nasze wartości. Miejsce w strukturze społecznej opiera się na tym, jakie mamy zasoby – zarówno materialne, jak i niematerialne. Stan posiadania definiuje potrzeby, a te mają wpływ na wartości: czy dążymy do gromadzenia dóbr materialnych, by poprawić nasz komfort życia, czy może mamy to już zapewnione i możemy walczyć o prawa człowieka, przestrzeganie konstytucji albo ochronę klimatu. Również te wartości, które wydają się wspólne dla całego społeczeństwa, np. rodzina, ze względu na szereg cech społeczno-demograficznych, w tym wykształcenie, różnią się tym, jak jednostki je definiują.

Czego brakuje dziś w społeczeństwie obywatelskim?

Wawrzyniec Smoczyński: Według mnie brakuje dwóch rzeczy: prawdziwej różnorodności poglądów, postaw i perspektyw oraz gotowości do uczciwego dialogu. Mamy w Polsce silnie zaznaczone podziały światopoglądowe w kilku sprawach, ale one służą głównie budowaniu tożsamości. Nie pokazują tych realnych, dużych różnic interesów, które trzeba będzie niebawem negocjować, np. między młodszymi i starszymi, między mieszkańcami miast i obszarów wiejskich, między pracownikami sektorów eksploatujących środowisko i tych, które są neutralne dla klimatu. Za tym idzie brak narzędzi do uczciwego dialogu – takiego, który nie jest obliczony ani na konfrontację czy odreagowanie ani na przeciągnięcie drugiej strony na nasze pozycje. Mówię o dialogu, który zaczyna się od uszanowania pozycji drugiej strony, ale przechodzi do wzięcia odpowiedzialności za wspólny problem i pozwala na tej bazie szukać rozwiązania. Tak rozumiem realną zmianę społeczną.

Justyna Sarnowska: Przede wszystkim większego zaangażowania w walkę o dobro wspólne. Lata transformacji w Polsce przyniosły postępujący indywidualizm i wszechobecną prywatyzację, podczas gdy najcenniejsze dobra powinny być dostępne dla wszystkich. Walka z nierównościami i wykluczeniem społecznym powinna być priorytetem dla społeczeństwa obywatelskiego. Brakuje także większego zaangażowania w ochronę środowiska, co może mieć związek ze skupieniem uwagi na aktualnych problemach. Dostrzegam potrzebę większej podmiotowości organizacji społecznych w procesie tworzenia polityk publicznych. Za rzadko odbywają się konsultacje społeczne i za rzadko bierze się pod uwagę opinię publiczną, kiedy projektowane są kluczowe rozwiązania z perspektywy całego państwa czy konkretnej społeczności lokalnej.

Z czym wyjdą absolwenci Życia publicznego?

Wawrzyniec Smoczyński: Chcielibyśmy, by kończyli studia z rozbudzoną ciekawością otaczającego ich świata społecznego, rzetelną wiedzą o tym, jak działa społeczeństwo i polityka, ale przede wszystkim ugruntowaną wiarą w to, że mogą zmieniać świat wokół siebie. Ugruntowaną w narzędziach, które dostaną, ale też dzięki rówieśnikom i rówieśniczkom, których spotkają na Życiu publicznym – energia społeczna rodzi się w interakcji z innymi. 

Justyna Sarnowska: Z wrażliwością na świat wokół nich i umiejętnością porozumienia się z każdym człowiekiem, niezależnie od jego pochodzenia, stanu posiadania, płci, religii, czy przynależności etnicznej.

Wawrzyniec Smoczyński

Dyrektor Programu Nauk Społecznych oraz pełnomocnik rektora ds. programu nauk społecznych na Uniwersytecie SWPS. Menedżer, strateg, analityk. Regularnie komentuje sytuację polityczną w Polsce i w Unii Europejskiej. Analizuje stabilność rządu oraz wpływ koniunktury i nastrojów społecznych na politykę. W centrum jego zainteresowań są procesy wspólnotowe – powstawania więzi obywatelskich i polaryzacji politycznej.

Twórca Polityki Insight. Kierował firmą w latach 2012–2019, opracował autorską metodę pisania tekstów na potrzeby decydentów. Wcześniej przez 13 lat pisał o sprawach międzynarodowych, polityce unijnej i światowej gospodarce. Doradza korporacjom w zakresie ryzyka politycznego, uczy kadrę menedżerską myślenia krytycznego, przygotowuje zespoły do pracy w warunkach zmienności.

dr Justyna Sarnowska

Socjolożka, adiunkt w Instytucie Nauk Społecznych Uniwersytetu SWPS, kierowniczka Katedry Studiów Społecznych, koordynatorka Ośrodka Młodzi w Centrum LAB. Interesuje się szeroko pojętym procesem wchodzenia w dorosłość, inicjacją zawodową, łączeniem edukacji z pracą, losami zawodowymi absolwentów szkół wyższych. Bada, jaką rolę w tych wszystkich procesach odgrywają migracje wewnętrzne i międzynarodowe. W 2018 r. obroniła rozprawę doktorską „Socjalizacyjna rola migracji międzynarodowych w procesie wchodzenia na rynek pracy”, za którą otrzymała wyróżnienie w konkursie im. Joanny Matejko organizowanym przez Komitet Badań nad Migracjami PAN i Fundację Ośrodek Badań nad Migracjami. Aktywna we współpracy zarówno z polskimi, jak i zagranicznymi badaczami studiów nad młodymi i studiów migracyjnych. Brała udział w szkoleniach, stażach i pobytach w takich ośrodkach, jak: Princeton University, University of Vienna, Erasmus University Rotterdam, University of Essex, University College London. W 2014 r. została wyróżniona Nagrodą im. Floriana Znanieckiego, przyznawaną przez Polskie Towarzystwo Socjologiczne za pracę magisterską „Strategie funkcjonowania na rynku pracy absolwentów nauk społecznych”.

Studia z obszaru socjologii

W światowym rankingu uczelni wyższych Times Higher Education 2020 nauki społeczne na Uniwersytecie SWPS zdobyły najwyższą notę spośród wszystkich wydziałów socjologii w Polsce – wyższą niż na wiodących uczelniach publicznych. Nasza kadra akademicka bada życie społeczne tu i teraz – zajmujemy się młodymi, klimatem, edukacją, nierównościami i polityką. Od 2021 r. otwieramy nowy, interdyscyplinarny kierunek studiów licencjackich, który przygotuje młodych ludzi do życia w świecie społecznym, pracy w organizacjach samorządowych, działania na rzecz swojej społeczności. Życie publiczne łączy w sobie elementy m.in. psychologii społecznej, filozofii, socjologii, prawa i politologii. Na kierunku tym kształcić będziemy przyszłych analityków politycznych, badaczy społecznych, działaczy samorządowych, pracowników administracji publicznej, koordynatorów projektów. 

Uczelnia posiada uprawnienia do nadawania stopnia naukowego doktora w dyscyplinie nauki socjologiczne i prowadzi studia doktoranckie oraz seminaria doktorskie z tego obszaru.

Studia wyższe:

• Życie publiczne, studia I stopnia (Warszawa)

Szkoła doktorancka

• Nauki socjologiczne (Warszawa)

Seminaria doktorskie dla osób aktywnych zawodowo

• Nauki socjologiczne, nauki o polityce i administracji (Warszawa)