Dla dzieci z niepełnosprawnością słuchową komunikowanie się ze światem słyszących jest utrudnione, a nauka ich języka może okazać się ponad siły. Nieocenione mogą okazać się specjalistyczne pomoce dydaktyczne. Takie innowacyjne narzędzia, ułatwiające poruszanie się po świecie dźwięków, stworzyli studenci Grafiki Uniwersytetu SWPS we Wrocławiu. Prace powstałe w ramach projektów „Design bez słów” i „Mikroświaty” przybliżają ideę projektowania społecznego, uwzględniającego specyficzne potrzeby osób z niepełnosprawnościami.
Problem
Trudności w nauce posługiwania się językiem u dzieci niesłyszących i słabosłyszących
Potrzeby edukacyjne dzieci z niepełnosprawnością słuchową są bardzo specyficzne. Od początku dzieci te mają ograniczony i utrudniony kontakt ze światem w sferze komunikacyjnej i poznawczej. Nauka języka słyszących, zrozumienie zawartych w nim pojęć i skomplikowanych zależności, wymaga niewyobrażalnego wysiłku. W tym zakresie często brakuje im specjalistycznych pomocy dydaktycznych, motywujących do nauki posługiwania się językiem. Często skutkuje to zniechęcaniem się do nauki na bardzo wczesnym etapie rozwoju, co tylko potęguje wykluczenie niesłyszących i niedosłyszących.
Czy proces edukacyjny dzieci niesłyszących i niedosłyszących można ułatwić? Jak dostarczyć im skrojonych na ich potrzeby narzędzi? Jak pomóc dzieciom z niepełnosprawnością słuchową uczyć się przez zabawę?
Rozwiązanie
„Design bez słów” i „Mikroświaty” – projekty gier i pomocy edukacyjnych
Studenci Grafiki Uniwersytetu SWPS, których prace koordynowała Małgorzata Ciesielska, nie tylko zaprojektowali pomoce dydaktyczne i zabawki edukacyjne dla dzieci z niepełnosprawnością słuchową, lecz także uczestniczyli w procesie ich wykonania.
W ramach projektu „Design bez słów” z 2019 r. studenci konsultowali się z nauczycielami Dolnośląskiego Specjalnego Ośrodka Szkolno-Wychowawczego nr 12 dla Niesłyszących i Słabosłyszących we Wrocławiu oraz obserwowali prowadzone w nim zajęcia, by lepiej poznać realne potrzeby edukacyjne jego wychowanków. W rezultacie powstały projekty, które pomagają dzieciom z niepełnosprawnością słuchową:
- domino – pomoc dydaktyczna wspomagająca proces nauki kształtów i kolorów,
- kontynenty – pomoc dydaktyczna do nauki nazw kontynentów oraz ich położenia względem siebie na mapie oraz kuli,
- liczydło ułatwiające przyswajanie podstawowych umiejętności liczenia w zakresie od 0 do 100,
- coto – gra edukacyjna dla dzieci wspomagająca naukę kształtów i kolorów,
- nana – gra edukacyjna wspomagająca rozumienie relacji przestrzennych oraz tworzenie wypowiedzi z wykorzystaniem przyimków,
- szuflada słów – zabawka edukacyjna pomagająca w tworzeniu kategorii pojęć,
- zygzle – pomoc dydaktyczna do nauki liczb rzymskich dla dzieci w wieku 7–12 lat,
- tablica do sprawdzania obecności oraz nauki nazw dni tygodnia dla dzieci w wieku przedszkolnym,
- pomoc dydaktyczna wspomagająca określanie relacji rodzinnych i ról społecznych dla dzieci w wieku przedszkolnym.
Część pomocy naukowych została wykonana we współpracy z Firmą PILCH z Ustronia, która zajmuje się produkcją ekologicznych zabawek edukacyjnych.
Rok później idea tworzenia przydatnych narzędzi edukacyjnych została rozwinięta w projekcie „Mikroświaty”. Tu, wśród prac pomocnych w edukacji dzieci z niepełnosprawnościami znalazły się:
- ułóżmy to zdanie – pomoc dla uczniów niesłyszących wspierająca naukę składni i gramatyki języka polskiego,
- mapa Polski – mapa-układanka z pasmami ukształtowania terenu i wybranymi mikroregionami wraz z zestawem symboli charakterystycznych dla danych obszarów. Pomoc dydaktyczna dla uczniów niesłyszących,
- liczymy do 1000 – pomoc wspierająca uczniów niesłyszących w zapamiętaniu nazw setek oraz wspierająca tworzenie obrazów umysłowych liczb w zakresie od 100 do 1000,
- liczymy do 10 – gra edukacyjna wspierająca naukę liczenia do 10 dla niesłyszących dzieci przedszkolnych,
- proste zdania – pomoc dydaktyczna wspierająca naukę podstawowej budowy zdania dla uczniów z dysfunkcją słuchu i wzroku,
- stozik – pomoc dydaktyczna w formie układanki, która ułatwia uczniom niesłyszącym poznawanie podstawowych brył geometrycznych.
Dlaczego?
Promujemy ideę otwartości w edukacji i projektowaniu
Edukacja dzieci niesłyszących i niedosłyszących, zwłaszcza na wczesnym etapie, wymaga odpowiedniego podejścia oraz sposobu przekazywania wiedzy przystosowanego do ograniczeń, z jakimi się mierzą. Nowoczesna szkoła powinna wykazywać otwartość na szczególne potrzeby osób z niepełnosprawnościami. Projekty stworzone przez studentów Grafiki wspomagają rozwój dzieci oraz pomagają im uzyskać umiejętności niezbędne do poradzenia sobie w dalszym życiu. Stanowią doskonały przykład wychodzenia poza utarte schematy przy procesie projektowania pomocy naukowych. Udowadniają, że efektywność tych narzędzi jest o wiele większa, gdy w ich tworzenie włączą się osoby z niepełnosprawnościami oraz ich nauczyciele.
Małgorzata Ciesielska
Koordynatorka projektów „Design bez słów” i „Mikroświaty”. Projektant, badacz, pedagog, tutor. Zawodowo współpracowała z organizacjami pozarządowymi zajmującymi się m.in. rozwojem edukacji. Absolwentka Uniwersytetu Śląskiego i wrocławskiej Akademii Sztuk Pięknych. Obecnie prowadzi zajęcia na kierunku Grafika Uniwersytetu SWPS z teorii i praktyki designu oraz projektowania systemów orientacji wizualnej. Naukowo zajmuje się badaniem wpływu graficznej formy materiałów edukacyjnych na obciążenie poznawcze.
wróć na stronę główną Jubileuszu 25-lecia uczelni →
Wystawa „Design bez słów”
Zapraszamy do przeczytania o wystawie będącej efektem projektu realizowanego przez studentów Grafiki dla dzieci z Dolnośląskiego Specjalnego Ośrodka Szkolno-Wychowawczego nr 12 dla Niesłyszących i Słabosłyszących we Wrocławiu.
Wystawa „Mikroświaty”
Pomoce dydaktyczne i rozwojowe, gry, zabawki przeznaczone dla dzieci, w tym dla uczniów niesłyszących i niedosłyszących – to prace studentów Grafiki Uniwersytetu SWPS we Wrocławiu.