Kultura
Co nowego w kulturze? Marzec 2019
Marzec 2019 roku, po obfitym w wydarzenia lutym, okazał się mimo wszystko miesiącem interesującym. Dużo premier filmowo-serialowych, dużo wydarzeń, kilka pozytywnych zaskoczeń, parę rozczarowań. Gotowi na dawkę prawdziwej kultury? Jesteście na bieżąco? Podsumowanie miesiąca przygotowała kulturoznawczyni, Patrycja Paczyńska-Jasińska.
7. Ogólnopolski Festiwal Animacji: od 1 marca do 2 kwietnia 2019
Święto i promocja polskiej animacji, techniki, która w naszym kraju swoją świetność obchodziła w latach 60-tych i 70-tych XX wieku. Zjawisko zwane Polską Szkołą Animacji, było jedną z najlepiej rozpoznawalnych na świecie marek polskiej sztuki, a liczba sprzedanych za granicą licencji zapewniła polskiemu filmowi animowanemu pozycję najlepszego artystycznego towaru eksportowego. Prężnie działające studia rysunkowe w Bielsku-Białej, Krakowie, Łodzi, Poznaniu i Warszawie wiodły prym na arenie międzynarodowej.
Z biegiem czasu animacja traciła zainteresowanie widzów. Na ratunek przybyli twórcy O!PLI, czyli Ogólnopolskiego Festiwalu Animacji. Od ponad pięciu lat sukcesywnie realizują swój cel: (od)budowy relacji Artysta-Widz-Artysta. Od samego początku ambicją festiwalu było docieranie ze sztuką animacji nie tylko do dużych, lecz także do mniejszych ośrodków w kraju. Tegoroczna edycja dotarła do ponad 90. miejscowości w Polsce.
Short Waves Festival
To międzynarodowy festiwal filmów krótkometrażowych, który odbywa się corocznie w Poznaniu. Festiwal ma miejsce zwykle w ponad trzydziestu polskich oraz kilku zagranicznych miastach. Imprezie towarzyszą nie tylko pokazy filmowe, ale również spotkania z twórcami, branżowe i warsztaty. Z roku na rok zauważam coraz większe zainteresowanie filmami krótkometrażowymi. Tegoroczna edycja krążyła wokół takich tematów jak: kondycja społeczeństwa, kultura alternatywna, taniec i muzyka, z uwzględnieniem zachodzących w nich przemian.
Filmy
Marzec obfitował w bardzo ciekawe premiery filmowe. Fani każdego z gatunków mogli znaleźć coś dla siebie. „Kapitan Marvel” – oscarowa Brie Larson („Pokój”) trafiła do świata Sci-Fi. Ekranizacja komiksu Roya Thomasa i Gene'a Colana to przede wszystkim opowieść o emancypacji młodej kobiety. Bohaterka filmu od dzieciństwa musiała stawiać czoła świecie mężczyzn, udowadniając że też potrafi być świetnym kompanem w niesamowitych przygodach. To pierwsza produkcja studia Marvel z kobietą w roli głównej. „Pionierski wymiar przedsięwzięcia sprawił, że twórcy poczuli się w obowiązku, by nie tylko bawić, ale również edukować widownię. Dać milionom dziewczynek wzór do naśladowania, napiętnować negatywne zjawiska, wskazać światło w tunelu. Obdarzona filuternym uśmiechem Brie Larson jest charyzmatyczna, ale nie pomnikowa, waleczna, lecz niepozbawiona słabości, pewna siebie, a zarazem zagubiona. Mówiąc krótko: superdziewczyna z sąsiedztwa”.1
Szczególnie polecam film „Szczęśliwy Lazzaro”, którego scenariusz otrzymał nagrodę w Cannes. Alice Rohrwacher zabiera nas do świata tytułowego Lazzaro, który jest wcieleniem najszlachetniejszej dobroci. Jego dobroć zostanie wystawiona na wielką próbę. Obraz świetnie uświadamia nam jak nasze oczekiwania z dnia na dzień maleją. Ta smutna diagnoza polityczno-społeczna ma jednak też pozytywny cel: pokazać nam, że możemy bardziej, mocniej i więcej – bez szukania winnych. W poetyckiej, burleskowej formie Alice Rohrwacher rozpoznaje wciąż aktualne problemy, z dużym poczuciem humoru, pokazując konieczność ciągłego cwaniakowania, kombinowania oraz niewiarę we wsparcie socjalne. Ta smutna diagnoza polityczno-społeczna ma również za cel uświadomienie nam, że możemy bardziej, mocniej i więcej – bez szukania winnych. W poetyckiej, burleskowej formie Alice Rohrwacher rozpoznaje wciąż aktualne problemy, z dużym poczuciem humoru, pokazując konieczność ciągłego cwaniakowania, kombinowania oraz niewiarę we wsparcie socjalne. Mieszają się w tym filmie: włoski neorealizm, realizm magiczny i czarna komedia.
„Brudny Harry” za kamerą, czyli Clint Eastwood i jego „Przemytnik”. Nie wiem jak Wy, ale ja wolę jak aktor pozostawia przestrzeń młodszym kolegom, a sam zasiada na stołku reżysera. Tym razem w podwójnej roli, ramię w ramę z Bradleyem Cooperem, Andym Garcią oraz Laurencem Fishburnem, wymierza sprawiedliwość. Dramat opowiada historię 80-letniego Stone’a, który będąc na granicy bankructwa, zostaje tytułowym przemytnikiem narkotyków na usługach meksykańskiego kartelu. Eastwood potrafi i wzruszyć i rozśmieszyć. Bez skrupułów ignoruje moralne implikacje zachowań protagonisty. Nie boi się ckliwości i naiwności, wierząc, że sympatyczne postacie z ciekawie pokazanymi interakcjami zneutralizują wszelkie negatywne skutki przesadnych uproszczeń.
Powraca również „najgorętsze” irańskie nazwisko – Asghar Farhadi. Tym razem filmem „Wszyscy wiedzą”, reżyser zabiera nas na południe Europy, gdzie rozegra się dramat z love story w tle. Twórca zmienia język, miasto i kulturowe konteksty,Tym razem filmem „Wszyscy wiedzą” zabiera nas na południe Europy, gdzie rozegra się dramat z love story w tle. Reżyser zmienia języki, miasta i kulturowe konteksty, ale wciąż opowiada o komunikacyjnym impasie, społecznym rozwarstwieniu oraz problemach, które łatwiej przemilczeć, niż rozwiązać. Film nie został dobrze przyjęty przez krytykę, ale zaskarbił sobie serca publiczności. Wszystko za sprawą hipnotyzującej pary (w życiu i na ekranie). Laura (Penelope Cruz) powraca do Hiszpanii na wesele siostry. Tańce, wspominki oraz wymiany czułych spojrzeń pomiędzy nią, a jej dawnym kochankiem Paco (Javier Bardem) kończą się w momencie, gdy córka Laury zostaje porwana. Rozpoczyna się dramat jednostki oraz pranie brudów z przeszłości. Fabuła, w której znalazło się miejsce na porwanie dla okupu, starcie panów z chłopami oraz miłość przypieczętowaną na szczycie dzwonnicy, trąci, kiczem, a i tak chcemy zobaczyć jak zakończy się ta historia.Bezapelacyjne najważniejszą premierą marca był belgijski dramat „Girl” w reżyserii Lukasa Dhonta. Wszyscy chcemy gdzieś pasować. Być akceptowani. Należeć do stada. Według amerykańskiego psychologa Abrahama Maslowa, właśnie w ten sposób realizujemy podstawową potrzebę przynależności. „Co okazuje się największą przeszkodą w życiu Lary? Jej chłopięce ciało. A dokładnie penis, którego chciałaby się pozbyć. Codziennie rano podwiązuje swoje krocze, co sprawia jej olbrzymi ból. Ma nadzieję, że nikt nie zauważy. Lara to piętnastoletnia transgenderowa dziewczyna, której recepta na szczęście „chcę być sobą” wydaje jej się prosta. Hormony i mniej więcej siedem godzin operacji. Nie może uwierzyć, że już jest tą dziewczyną, którą tak bardzo chce być. A właściwie dopiero się nią staje”.2
Jak wyglądało rodzime podwórko? W marcu mieliśmy cztery premiery filmowe. Nadworny reżyser kina akcji Władysław Pasikowski stworzył „Kuriera”, opowieść o Janie Nowaku-Jezioranskim. Nie zabrakło hollywoodzkich scen rodem z Jamesa Bonda, intryg i fragmentów trzymających w napięciu. Opowieść o Janie Nowaku-Jezioranskim. Film Władysława Pasikowskiego opowiadający o powrocie bohatera z Londynu do okupowanej Polski. Nie zabrakło hollywoodzkich scen rodem z Jamesa Bonda, intryg i fragmentów trzymających w napięciu. To letnie kino historyczne, w którym bohaterów z krwi i kości zastępują figury z patriotycznej czytanki, niezłe role giną pod nawałem scenariopisarskich banałów, a umiejętnie budowane napięcie rozładowane jest w fatalnych scenach akcji.
Wzbraniam się przed filmami o sportowcach, jak tylko mogę. Z prostego powodu: więcej razy mnie zawiodły, niż przyniosły audiowizualne doznania. Ile można oglądać, że ktoś się stara, poddaje, trener pokazuje lepsze życie i w końcu osiąga sukces? „Córka trenera” to zupełnie inne kino. Sport jest tylko tłem do pokazania relacji. Relacji, które od samego początku skazane są na niepowodzenie. Od wielu lat są tylko we dwoje, zawsze razem. Ona jest jego oczkiem w głowie, córeczką tatusia i jego wielką chlubą. On jest dla niej całym światem. Pewnego dnia obydwoje kogoś poznają. Maciej, będąc przez tyle lat samotnym, w końcu otworzy się na nową znajomość? Film drogi, ale jakże istotny kawałek do przejścia… Moja pełna recenzja oraz wywiad z twórcami tutaj.
Powraca Borys Lankosz. Po świetnym „Ziarnie prawdy”, kazał na siebie czekać aż cztery lata. Niestety rozczarowuje kryminałem „Ciemno, prawie noc” z Magdaleną Cielecką i Marcinem Dorocińskim w rolach głównych.
Powolne wycofywanie się matki, brak męskiego wzorca, pierwsza miłość, utrata przyjaciela czy brak siły, aby stawić czoła kolejnym kochankom w rodzinie. To lato nie oszczędza Piotrka, a kamera umiejętnie stara się uchwycić te ważne momenty. Zapraszamy do refleksji, bowiem wrażliwość nie jest związana z metryką, a bardziej z doświadczeniem. Sądzę, że każdy odnajdzie siebie w filmie „Wspomnienie lata”. Adam Guziński zabiera nas do emocjonalnych stanów bohaterów. Właściwie nic nie zostaje tu wypowiedziane na głos: romans matki, świadomość, że jej syn o wszystkim wie, uczucie chłopaka do przyjezdnej dziewczyny, przemoc seksualna. Wszystko, co najważniejsze wybrzmiewa między słowami: w najdrobniejszych gestach, nieoczywistych zbitkach montażowych, rekwizytach i piosenkach. Miałam przyjemność rozmawiać z twórcami filmu. Wywiad oraz recenzja tutaj.
Seriale
W marcu odbyło się aż sześć serialowych premier. „The Order” - horror amerykański, produkcji Netflixa z pewnością trafi do nastolatków. Głównym bohaterem jest Jack Morton, młodzieniec wychowywany przez dziadka. Świeżo upieczony student dowiaduje się, że na swoim uniwersytecie od zarania dziejów działa tajemne stowarzyszenie – Bractwo błękitnej róży. Postanawia, że za wszelką cenę stanie się członkiem bractwa. Skąd tak silna obsesja Jacka na punkcie tajemniczego stowarzyszenia?
„Formuła 1: Jazda o życie” „Jeśli wydawało się komuś, że dokumenty o konkretnej dziedzinie sportu są dedykowane tylko jej fanom, to był w błędzie. Idealnym zaprzeczeniem tej teorii jest serial Netflixa "Formula 1: Jazda o życie". To dokument dla każdego laika. Jego widz nie musi znać się na budowie bolidu, żeby znaleźć w nim coś ciekawego dla siebie. A lista tych "cosiów" wyglada całkiem imponująco”.3
„Miłość, śmierć i roboty”, to krótkie, niepowiązane ze sobą osiemnaście animacji, z których każda opowiada inną historię i zrealizowana jest w inny sposób. Mają jednak jeden element wspólny – kręcą się wokół fantasy, science-fiction, cyberpunku i horroru, czasem sięgając po jakieś komediowe akcenty.
Netflix stworzył również serial o muzykach i tylko dla muzyków...? „Turn Up Charlie” okaże się sukcesem? Tytułowy Charlie (w tej roli Idris Elba, co zabawne prywatnie również działający jako DJ) zabłysnął hitem jednego sezonu, jednak życie szybko zweryfikowało jego plany. Po latach, na fali tęsknoty za latami 90., pojawia się pomysł powrotu na scenę z remiksem jego dawnego przeboju.
Na koniec dwa mini seriale, oparte na faktach: „Zaginięcie Madeleine McCann” składa się z ośmiu odcinków. Skupia się przede wszystkim na relacjach świadków oraz śledczych, którzy brali udział w próbach rozwiązania zagadki zaginięcia trzyletniej Madeleine McCann. Wydarzenia z 2007 roku, które wstrząsnęło światem.
Z kolei „The Act” opowiada historię, którą odkryto w 2015 roku. Psychicznie pokiereszowane bohaterki, toksyczne i dramatycznie pogmatwane relacje między matką i córką. I czy, mimo ewidentnego i okrutnego morderstwa, współczucie widza skierowane będzie ku matkobójczyni? HBO GO przygotował siedmioodcinkowy serial o Claudine „Dee Dee” Blanchard i jej córce Gypsy Rose.
Więcej tekstów autorki na blogu
setoci.com
O autorce
Patrycja Paczyńska-Jasińska – absolwentka socjologii (specjalność: komunikacja społeczna) na Uniwersytecie Śląskim w Katowicach oraz kulturoznawstwa (specjalność: filmoznawstwo) na Uniwersytecie Jagiellońskim w Krakowie. Jest doktorantką na Wydziale Nauk Społecznych Uniwersytetu Śląskiego, na kierunku socjologia. Obecnie pracuje na Uniwersytecie SWPS w Katowicach, gdzie jest koordynatorką ds. marketingu oraz pełni funkcję opiekuna naukowego Koła Naukowego Psychointerpretacje. Działa również społecznie na rzecz rozwoju dzieci i młodzieży w ramach projektów: Strefa Młodzieży i Strefa Psyche. Współpracuje również z "Warsztaty Realizatora Filmowego i TV" w Bielsku-Białej gdzie edukuje społeczność lokalną z zakresu historii i analizy filmu. Jest organizatorką Ogólnopolskiej Konferencji Filmowej pt. "Filmowe Psycho-Tropy" oraz inicjatorką projekt filmowego o tym samym tytule, który od lat z sukcesem prowadzi w katowickim KINIE KOSMOS – Centrum Sztuki Filmowej. Autorka bloga filmowego Se Točí. Współautorka książek Film w edukacji i profilaktyce. Na tropach psychologii w filmie. Część 1 oraz Film w terapii i rozwoju. Na tropach psychologii w filmie. Część 2.
Przypisy
1 https://www.filmweb.pl/review/Supermenka-22296
2 http://filmoterapia.pl/jak-byc-soba/
3 https://natemat.pl/266725,formula-1-jazda-o-zycie-ten-serial-netflixa-jest-nie-tylko-dla-fanow-f1