Zespół naukowców ze Szkoły Wyższej Psychologii Społecznej dokonał przeglądu światowych badań na temat programów zapobiegania nadwadze i otyłości wśród młodzieży. Co wyróżnia skuteczne programy regulujące nawyki żywieniowe? – Omawiane w literaturze programy prewencji nadwagi i otyłości podzieliłyśmy na trzy grupy – wyjaśnia prof. Aleksandra Łuszczyńskał, psycholog zdrowia z wrocławskiego wydziału SWPS, koordynatorka polskiej części badań w ramach projektu TEMPEST („Rola indywidualnych i środowiskowych czynników regulacyjnych w radzeniu sobie z pokusami żywieniowymi”, ang. „Temptations to Eat Moderated by Personal and Environmental Self-regulatory Tools”). – Szkolne, dotyczące zmian w środowisku lokalnym i te, które dotyczyły zmian w bliskim środowisku społecznym takim, jak rodzina, przyjaciele czy znajomi. Następnie dla każdej z tych grup wyodrębniłyśmy cechy wyróżniające programy przynoszące pożądane rezultaty – uzupełnia.
Zacznijmy od szkoły
Minimalny czas trwania skutecznego programu prewencyjnego to 3 miesiące, a największą skutecznością cieszą się programy trwające ponad 2 lata – informują badaczki. Programy prowadzone w szkole powinny dotyczyć nie tylko diety, ale też zwiększania poziomu aktywności fizycznej dzieci i zmniejszenia czasu spędzanego na siedząco. Przykładem są tzw. aktywne przerwy w szkole. Z badań wiadomo także, że większych efektów szkolnych programów prewencji otyłości można się spodziewać u dziewczynek, niż u chłopców.
Magdalena Safron, psycholog społeczny z SWPS i współautorka badań, dodaje, że choć trudno jest zaangażować rodziców to warto się w to zaangażować. Jednym ze sposobów jest dostarczenie rodzicom ulotek edukacyjnych wskazujących warte zrealizowania cele dotyczące zdrowego stylu życia, oraz kroki prowadzące do osiągnięcia tego celu.
Zmobilizujmy samorządy
Jakie działania podejmowane przez lokalne samorządy mogą doprowadzić do zmniejszenia częstotliwości nadwagi i otyłości wśród dzieci i młodzieży? Przede wszystkim pożądane są zmiany w zakresie rodzaju jedzenia sprzedawanego w miejscach, gdzie odżywiają się dzieci np. w szkolnych stołówkach czy sklepikach. Równie ważne jest stworzenie infrastruktury umożliwiającej uprawianie sportu, w tym np. ścieżki rowerowe, sale do ćwiczeń czy boiska.
Badaczki dodają, że ta infrastruktura musi być w pobliżu i jej wykorzystanie powinno być cenowo dostępne dla zainteresowanych. Potrzebne są także zmiany w regulaminie szkolnym umożliwiające większą ilość aktywności fizycznej, a także lepsze wykształcenie nauczycieli w zakresie promocji zdrowia i kultury fizycznej.
Dajmy przykład naszym dzieciom
Naukowcy przekonują, że rodzice i ich nawyki żywieniowe mają kluczowy wpływ na odżywianie dzieci. – Rodzice powinni przede wszystkim dbać o własną świadomość żywieniową i dietę, którą stosują. Warto postarać się także o czas na wspólny posiłek z dziećmi – mówi Anna Januszewicz z wrocławskiego wydziału SWPS, współautorka badania. – Oprócz tego rodzice powinni ułatwiać dziecku dostęp do miejsca, gdzie będzie mogło ono uprawiać sport, a nawet zastosować system nagród za aktywność fizyczną i zdrowe odżywianie – dodaje.
Jak wynika z badań, rodzice, którzy otwarcie rozmawiają z dziećmi o różnych problemach, zarówno dotyczących dzieci, jak i swoich, mają więcej sukcesów w kształtowaniu ich nawyków żywieniowych. Z drugiej strony z analizy wynika, że rodzice nie potrafią rozpoznać nadwagi u dzieci. Najczęściej uważają, że ich dziecko ma wagę w normie, a ewentualne nadwyżki tłumaczą „grubokościstością”, specyficzną urodą czy „byciem pulchnym”. Dlatego powinni zasięgnąć opinii lekarza, pielęgniarki szkolnej o to, czy ich dziecko ma nadwagę, a jeśli ma, co z tym zrobić. Warto także pamiętać o tym, że na styl życia i odżywiania nastolatków ma wpływ całe środowisko społeczne, a szczególnie osoby, które młodzi darzą szacunkiem, a więc nie tylko i nie zawsze są to rodzice.
Informacja o badaniu
Analiza objęła dane wyłonione z 2383 dostępnych na świecie publikacji badawczych dotyczących czynników środowiskowych w prewencji i leczeniu otyłości wśród dzieci i młodzieży. Projekt został zrealizowany przez mgr Annę Januszewicz, mgr Magdalenę Safron oraz dr Aleksandrę Cisłak pod kierunkiem prof. Aleksandry Łuszczyńskiej z Katedry Psychologii Klinicznej Zdrowia i Rehabilitacji wrocławskiego wydziału Szkoły Wyższej Psychologii Społecznej. Dodatkowe informacje o projekcie TEMPEST: www.tempestproject.eu.
