Niosą pomoc ofiarom wydarzeń traumatycznych, tj. katastrof naturalnych, ataków terrorystycznych, wojen czy napaści. Mało kto zdaje sobie sprawę z tego, że psychologowie, pracownicy socjalni, policjanci, strażacy czy ratownicy medyczni są narażeni na tzw. wtórny zespół stresu pourazowego. Świadczą o tym wyniki badania przeprowadzonego przez naukowców z wrocławskiego wydziału SWPS, którzy przebadali 85 ratowników medycznych z Dolnego Śląska. Wyniki zrealizowanego projektu naukowego pokazują, że mimo braku bezpośredniego zagrożenia życia, doświadczają oni objawów, podobnych do tych, na które cierpią ich pacjenci.
– Dzieje się tak przez zaangażowanie w traumatyczną sytuację, w której znajdują się jej ofiary – tłumaczy Elżbieta Szymanowska, autorka badania. – Już sama rozmowa na temat przeżyć pacjenta może wywołać u nich koszmary związane z traumą jaką przeżyła osoba poszkodowana, problemy z koncentracją, zwiększoną drażliwość, a także bóle głowy, mięśni, pleców, brzucha oraz zwiększone ryzyko pojawienia się zaburzeń snu – wymienia Szymanowska.
Badaczka podkreśla, że na konsekwencje psychiczne wykonywania pracy ratownika medycznego wpływają także czynniki podnoszące ryzyko wypalenia zawodowego. Z badań wynika, że należą do nich konflikty interpersonalne w pracy, ograniczenia organizacyjne wynikające z braku lub niedoboru specjalistycznego sprzętu, sprzeczne wymagania lub niedostatecznie sprecyzowane reguły i procedury oraz przeciążenie zbyt dużą liczbą obowiązków i szybkim tempem pracy. Z kolei samo wypalenie zawodowe przejawia się m.in. obniżonym zaangażowaniem w pracę, zmęczeniem oraz fizycznym i psychicznym poczuciem wyczerpania sił.
– Doświadczenie pokazuje, że dużo więcej uwagi poświęca się samym ofiarom, niż osobom pomagającym. Tymczasem one także mogą doświadczyć traumy i wymagać pomocy – mówi prof. Aleksandra Łuszczyńska, psycholog zdrowia i kierownik badania.
Jak im pomagać w radzeniu sobie z trudem codziennej pracy i przeciwdziałaniem problemom zdrowotnym? Badaczki informują, że jednym ze sposobów jest zwiększenie u ratowników poczucia własnej skuteczności, czyli przeświadczenia o tym, że są w stanie poradzić sobie w trudnej sytuacji. To przekonanie związane z możliwością kontrolowania emocji i radzenia sobie z niechcianymi, negatywnymi objawami wywołanymi przez wtórną traumę powinno być wzmacniane u osób zawodowo zajmujących się interwencją kryzysową przez ich przełożonych, rodziny, osoby szkolące i terapeutów.
Projekt badawczy został przeprowadzony w ramach pracy magisterskiej w listopadzie 2009 r. przez Elżbietę Szymanowską pod kierunkiem prof. dr hab. Aleksandry Łuszczyńskiej z Katedry Psychologii Klinicznej, Zdrowia i Rehabilitacji SWPS we Wrocławiu. W badaniu kwestionariuszowym wzięło udział 85 ratowników medycznych w wieku 22 a 52 lata o stażu pracy między 6 miesięcy a 23 lata (90 proc. z nich stanowili mężczyźni). Badanie zostało zrealizowane w kilku podstacjach pogotowia ratunkowego we Wrocławiu oraz w mniejszych miejscowościach na terenie Dolnego Śląska.
