Bajki i baśnie mogą pobudzać wyobraźnię, rozwijać zdolności językowe, jak i pomagać w rozwoju społecznym młodego człowieka. Co ciekawe, bajki mogą także pomagać w uczeniu dziecka nazywania własnych emocji i radzenia sobie z nimi. Ten szczególny rodzaj bajek nazywamy bajkami terapeutycznymi.
Idea bajek terapeutycznych
Bajki terapeutyczne zostały stworzone specjalnie z myślą o pomocy w rozumieniu i radzeniu sobie z własnymi emocjami, które jakże burzliwie bywają widoczne w zachowaniu dziecka. Bajka terapeutyczna pomaga rozpoznawać i nazywać stany emocjonalne, które towarzyszą dziecku. Opisują, co się dzieje w ciele i myślach podczas doświadczania trudnych emocji np. złości, strachu czy stanów lękowych. Co najważniejsze, w bajce terapeutycznej zawsze pojawia się tzw. ekspert. Jest to postać, która akceptuje, co dzieje się z bohaterem, pokazując, że każdy z nas doświadcza różnych emocji i jest to jak najbardziej normalne i pożądane. Ekspert może przybierać różne postacie (może być zwierzęciem, człowiekiem lub jakąś fantastyczną postacią), z którą czytelnik lub słuchacz może się identyfikować. Mimo, iż w bajkach terapeutycznych pojawiają się magiczne stworzenia i czary "nie z tego świata", sposoby radzenia sobie z emocjami są jak najbardziej realne.
Wspieranie rozwoju emocjonalnego
Bajka terapeutyczna jest prostą i bardzo skuteczną metodą wspierania rozwoju emocjonalnego dzieci od 3 do około 10 roku życia. W księgarniach można już znaleźć pozycje, które przedstawiają różnorakie sytuacje – trudne i emocjonalnie wymagające dla dziecka. Zaliczymy do nich m.in. śmierć najbliższych, pójście do przedszkola, wizyta u lekarza, rozwód rodziców czy strach przed ciemnością. Rodzice i wychowawcy często nie wiedzą jak rozmawiać z dziećmi. Problemem wynika z niedostosowania treści do wieku i poziomu rozwoju małego człowieka. W takich sytuacjach bardzo pomocne okazują się bajki terapeutyczne, nie bez powodu zwane bajkami-pomagajkami. Dzięki opowiadaniom, możemy w bezpieczny sposób zacząć rozmowę dotyczącą trudnej sytuacji. Pamiętajmy jednak, aby podczas czytania być uważnym na reakcje dziecka. Jeśli maluch nie chce słuchać danej bajki, nie zmuszajmy do tego, ale wróćmy do tematu za jakiś czas. Do bajek terapeutycznych sięgajmy także na co dzień. W ten sposób możemy nauczyć dziecko rozpoznawania i nazywania emocji, które przeżywa. W codziennych sytuacjach, spojrzenie z perspektywy dziecka na sytuacje, z którymi boryka się na co dzień, może być niezwykle cenne i przydatne.
Czytając bajki terapeutyczne możemy wpływać u dziecka na obniżenie lęku, dowartościowanie, budowanie pozytywnych relacji z innymi. Przekazywanie wiedzy o sytuacji wywołującej różne nieprzyjemne emocje i wskazanie społecznie akceptowalnych sposobów radzenia sobie z nią, może stać się metodą wspierającą działania terapeutycznym.
Propozycje do wspólnej lektury z dzieckiem:
- Maria Molicka „Bajki terapeutyczne” cz. 1 i 2
- Julia Śniarowska „Już się nie boję. Bajki terapeutyczne dla przedszkolaków”
- Wojciech Kołyszka „Smok Lubomił i tajemnice złości”, „Latający śpiwór i maski wstydu”
- Doris Brett „Bajki, które leczą” cz. 1 i 2
- Astrid Lindgren, Ilon Wikland „Ja też chcę mieć rodzeństwo”
- „Bajkoterapia, czyli dla małych i dużych o tym, jak bajki mogą pomagać” pr. zbiorowa
O autorce
Aleksandra Dopierała – psycholog, psychoterapeuta systemowy, pracownik dydaktyczny Uniwersytetu SWPS. Pracuje w Niepublicznej Poradni Psychologiczno-Pedagogicznej przy Uniwersytecie SWPS w Poznaniu oraz prowadzi badania naukowe dotyczące zjawiska empatii.. Ukończyła podyplomowe studia przygotowania pedagogicznego. Brała udział w licznych szkoleniach dotyczących pracy diagnostyczno-terapeutycznej dzieci i młodzieży min. z zakresu terapii wieku rozwojowego diagnozy i pracy z dziećmi z ADHD, bajkoterapii jako nowoczesnej metody pomocy dziecku, komunikacji i negocjacji w sytuacjach kryzysowych, zaburzeń karmienia u dzieci.