Z jednej strony mamy świadomość nieuchronnego przemijania i własnej śmiertelności, z drugiej – wciąż towarzyszą nam marzenia o wiecznym życiu. W momentach buntu przeciwko naturze, zadajemy sobie retoryczne pytania – dlaczego ciało z wiekiem odmawia nam posłuszeństwa? Dlaczego człowiek w ogóle starzeje się i choruje? Odpowiedzi wydają się oczywiste, ale czy faktycznie rozumiemy ich sens? Z pomocą przychodzi tu medycyna ewolucyjna (znana także jako medycyna darwinowska) – dziedzina nauki, która wykorzystuje teorię ewolucji do zrozumienia mechanizmów ludzkiego zdrowia. Inaczej mówiąc, analizuje przyczyny chorób w szerszym kontekście historii ewolucyjnej.
O biologii człowieka w kontekście medycyny ewolucyjnej opowiedziała ekspertka z dziedziny antropologii biologicznej prof. dr hab. Grażyna Jasieńska w rozmowie z psycholożką Aleksandrą Szymków-Sudziarską.
Jakie zastosowanie ma biologia ewolucyjna w zdrowiu publicznym? Jaki jest związek między hormonami regulującymi cykl menstruacyjny a rakiem piersi? Jakie geny mają słonie? I dlaczego tak trudno nam zmusić się do aktywności fizycznej, choć wiemy, że to najlepsza recepta na długowieczność? To tylko wybrane pytania, na które szukały odpowiedzi nasze ekspertki.
Podcastu możesz posłuchać również w kanałach streamingowych: Apple Podcasts, SoundCloud i Audioteka.
Videocast jest częścią spotkań w ramach cyklu Dni Darwina, którego organizatorami są: Centrum Badań nad Biologicznymi Podstawami Funkcjonowania Społecznego, Polskie Towarzystwo Nauk o Człowieku i Ewolucji (PTNCE), Wydział Psychologii Uniwersytetu SWPS w Sopocie oraz Strefa Psyche Uniwersytetu SWPS.
Gościni
prof. dr hab. Grażyna Jasieńska – otrzymała tytuł magistra i doktora antropologii biologicznej na Uniwersytecie Harvarda oraz magistra biologii na Uniwersytecie Jagiellońskim. W latach 1997-1998 odbyła staż po-doktorski na Uniwersytecie Harvarda, a w latach 2005-2006 była stypendystką w Radcliffe Institute for Advanced Studies (Harvard University). Prof. Jasieńska zajmuje się biologią człowieka; jej zainteresowania badawcze obejmują ekologię reprodukcyjną człowieka, płodność, zdrowie uchodźców oraz zastosowania biologii ewolucyjnej w zdrowiu publicznym. Jest autorką książki „The Fragile Wisdom: An Evolutionary View on Women's Biology and Health” wydanej przez Harvard University Press i wielu publikacji naukowych. Założyła „Mogielica Human Ecology Study Site” w Beskidzie Wyspowym, gdzie jej zespół prowadzi długoterminowe projekty badawcze dotyczące płodności i zdrowia. W latach 2021-2023 figurowała na liście najbardziej wpływowych naukowców na świecie opracowanej przez Uniwersytet Stanforda. W roku 2024 r. otrzymała nagrodę Rektora UJ „Laur Jagielloński”. Obecnie kieruje Zakładem Zdrowia i Środowiska w Instytucie Zdrowia Publicznego Uniwersytetu Jagiellońskiego Collegium Medicum.
Prowadząca
dr hab., prof. Uniwersytetu SWPS Aleksandra Szymków-Sudziarska – psycholożka. W swoich badaniach wykorzystuje ewolucyjne perspektywy do wyjaśniania zachowań społecznych, jak również poznania społecznego człowieka. Prowadzi projekty dotyczące społecznych konsekwencji behawioralnego systemu odpornościowego, roli cyklu owulacyjnego w funkcjonowaniu poznawczym kobiet, a także funkcji przyjaźni damsko-męskiej. Naukowo interesuje się także problemem zakorzenienia poznania w ciele (tzw. poznaniem ucieleśnionym). Jest autorką monografii pt. „Umysł uwolniony – o poznaniu zakorzenionym w ciele i świecie społecznym”. Kieruje Centrum Badań nad Biologicznymi Podstawami Funkcjonowania Społecznego. Na Wydziale Psychologii w Sopocie prowadzi zajęcia z zakresu psychologii ewolucyjnej, psychologii społecznej, a także pracy empirycznej.
