Charles Eames zapytany o to, jakie są granice projektowania, odpowiedział, że są one wyznaczane przez granice problemów, które w ramach praktyki designu stają się przedmiotem diagnozy i rozwiązywania. Dokładnie taka konstatacja jest dla autora artykułu punktem wyjścia w przypadku próby opisu communication design, które coraz powszechniej zaczyna być stosowane w formie agregatora różnych podejść i dyscyplin projektowania. Dr Mariusz WszołekKatedry Grafiki Uniwersytetu SWPS opisuje systemowe ujęcie communication design oraz wskazuje na związek przyczynowo-skutkowy między programami projektowania komunikacji. Prowadzi to do możliwie ogólnej definicji, która z założenia nie stoi w sprzeczności z dotychczasową wiedzą i praktyką projektowania. Zapraszamy do lektury!

Charakterystyka programów projektowania komunikacji

Charakterystykę programów projektowania komunikacji można sprowadzić do przenikających się komplementarnych programów o różnym zakresie narzędzi i funkcji. Pozwala to pokryć całościowe zapotrzebowanie organizacji na komunikację w dowolnej formie zapośredniczonych i bezpośrednich ofert komunikacyjnych, których celem może być:

  1. redukowanie deficytów informacyjnych;
  2. dyferencjonowanie produktów/usług;
  3. budowanie i utrzymywanie relacji z otoczeniem organizacyjnym;
  4. orientowanie i organizowanie komunikacji organizacji;
  5. budowanie i utrzymywanie interakcji z otoczeniem;
  6. zarządzanie kapitałem wizerunkowym organizacji;
  7. sytuowanie organizacji w określonej konwencji estetycznej.

Kompleksowy system projektowania komunikacji można omówić na prostym przykładzie, tworząc funkcjonalną hierarchię zastosowań – program designu produktu zorientowany jest na dostarczanie rozwiązań w wymiarze wzorniczym i produktowym; Fleischer wskazuje również, że usługi wchodzą w zakres obowiązywania designu produktu (M. Fleischer, „Communication design, czyli projektowanie komunikacji (lub odwrotnie)”, Primum Verbum, 2010). Design produktu będzie dotyczył w głównej mierze wykorzystania designu do transparentnego operowania funkcją produktu – chodzi o to, żeby w wymiarze projektowym umieć odpowiedzieć na pytanie (i wdrożyć tę odpowiedź w życie), w jaki sposób design tłumaczy powierzone produktowi funkcje, by móc bezproblemowo używać posiadany produkt.

Ale produkt to nie tylko wymiar przemysłowo-funkcjonalny, lecz także wizerunkowy, a nierzadko również informacyjny. W procesie projektowym programów uwzględniamy w nim corporate identity (design tożsamości) i design informacji. Pierwszy program odpowiada za wyróżnienie produktu na tle innych tego typu produktów w zakresie tożsamości organizacyjnej – przez wygląd i charakter produkt daje podstawę tworzenia (się) corporate image samego produktu i stojącej za nim organizacji. Drugi program odpowiada za semantyzowanie obszaru informacyjnego produktu (np. jak to działa) i orientację w przestrzeni samego produktu (np. jak mogę tego użyć). Bez trudu można wskazać relewancję designu opakowań ze względu na konieczność pakowania produktu w sposób bezpieczny i zrozumiały dla człowieka w roli konsumenta i w następstwie końcowego użytkownika – design opakowań odpowiada za ograniczanie przestrzeni w celach semantyzacyjnych (Fleischer, 2010).

Polityka komunikacyjna

Aby jednak mówić o potencjale sprzedażowym danego produktu, niezbędna staje się polityka komunikacyjna w obszarze zdywersyfikowanych narzędzi komunikacyjnych (reklama, public relations), których celem jest uspołecznienie produktu przez komunikację (ktoś się musi dowiedzieć, że dany produkt istnieje). Polityka komunikacyjna stanowi nierzadko o jedynej możliwości społecznego odbioru marki, opakowania, produktu, informacji – jest operacyjnym zastosowaniem programów projektowania komunikacji. Pozwala zauważyć (uwaga) i zrozumieć (komunikacja) to, czym jest organizacja, co ją wyróżnia na tle konkurencji, z jakiego powodu jest unikatowa i dlaczego może przetrwać. Również design powierzchni, który powoli staje się interfejsem zastosowań dla polityki komunikacyjnej szczególnie w obszarze web design, staje się relewantnym programem dla projektowania komunikacji produktu/organizacji (M. Wszołek, „Teoria i praktyka projektowania (komunikacji)”, Libron, 2021).

Z jednej strony można więc mówić o zależnościach hierarchicznych, w których dla prezentowanego przykładu designu produktu programy pełnią służebną rolę, oferując kompleksowe przestrzenie ekspozycji, zabezpieczania, wyjaśnienia i sprzedaży produktu. Z drugiej zaś – powstaje zupełnie odrębny system zależności, w których struktury subsystemów oferują innym programom swoje struktury i zakres obowiązywania. Klarownym przykładem takiej sytuacji jest program designu tożsamości, który zapewnia pozostałym programom (nie tylko designowi produktu) informację o profilu tożsamościowym i komunikacyjnym, co w rezultacie i w założeniu powinno przekładać się na spójny system komunikacji (zob. rys. 1).

Projektowanie komunikacji - rys. 1

Rys. 1

Programy communication design mają na celu pokrycie wszelkich potrzeb komunikacyjnych organizacji – od tych niematerialnych, jak informacja, tożsamość czy atmosferyczność komunikacji, po te bardziej namacalne, jak design produktu, opakowanie, identyfikacja wizualna, reklama czy reprezentacja produktu cyfrowego.

Wnioski

W projektowaniu komunikacji wyróżnia się otwarte programy dyscyplin projektowych, które z uwagi na kompleksowość ofert komunikacyjnych przenikają się i uzupełniają w odniesieniu do funkcji właściwej danemu programowi, a także w ramach procesu projektowego tworzą hierarchiczne struktury powiązań programów z jednym programem wiodącym i kolejnymi programami pośredniczącymi. Spoiwem operacyjnym subsystemów projektowania komunikacji jest format profilu komunikacyjny. Profil komunikacyjny zapewnia w tym ujęciu stabilną ramę interpretacji dla różnych zastosowań projektowych. Jest tą właściwością systemową, która z zestawu elementów tworzy system relacji między elementami, wyznaczając jednolitą i koherentną atmosferyczność komunikacji. Relacja między profilem komunikacji a programami projektowania komunikacji rysuje się jako związek przyczynowo-skutkowy między założeniem projektowym a realizacją w postaci danego programu projektowania komunikacji.

Nowoczesne organizacje, świadome dynamiki zmian na rynku komunikacji oraz skracającej się aktualności i idącej za tym niestabilności profili konsumenckich, nie mają innego wyjścia, jak inwestowanie w szeroki parasol działań z zakresu communication design. Niezależnie od rynkowej oferty firmy, konieczna staje się dbałość o komplementarność oferty komunikacyjnej w postaci jej estetyki, formy, momentu przekazu czy świata przeżyć marki. O ile nierzadko komunikaty organizacji świadczą nie o jej unikalności, ale o konieczności realizacji społecznej misji i funkcji organizacji, tak jasny, klarowny i wolny od sprzeczności profil komunikacyjny, widoczny we wszystkich działaniach komunikacyjnych, staje się główną walutą w walce o uwagę odbiorcy w dowolnej roli społecznej. Projektowanie komunikacji jest zatem sposobem na budowanie przewagi konkurencyjnej organizacji, ale stanowi również adekwatną ramę teoretyczno-metodologiczną dla wyzwań projektowych, które w centrum zainteresowania sytuują człowieka nie tylko w roli społecznej klienta, lecz także w dowolnej roli społecznej. Patrząc na projektowanie przez pryzmat problemów do rozwiązania, pozwalamy sobie na niecodzienną możliwość zerwania z dynamiką narzędzi rynkowych, które zostały wymyślone głównie do generowania zysków, a w rezultacie funkcjonują jako bańki spekulacyjne.

Autor

mariusz wszołek

dr Mariusz Wszołek – komunikolog. Zajmuje się głównie algorytmizacją procesów projektowych, ze szczególnym uwzględnieniem communication designdesign thinking. Na co dzień pracuje w Katedrze Grafiki Uniwersytetu SWPS i w Instytucie Dziennikarstwa i Komunikacji Społecznej Uniwersytetu Wrocławskiego. Redaktor serii wydawniczej „Communication Design” oraz autor książek i artykułów z zakresu reklamy, pracy projektowej i zrównoważonego projektowania. Jego zainteresowania naukowe w głównej mierze dotyczą zrównoważonego projektowania (transformation design), designu opakowań i communication design. Ostatnio poświęca się zagadnieniom związanym z legal design.

Artykuły

images/SD_Design_cyfrowy_dla_zdrowia_psychicznego__od_teorii_do_praktyki_podcast.jpg

Design cyfrowy dla zdrowia psychicznego – od teorii do praktyki (podcast)

Technologia odgrywa dziś kluczową rolę w naszej codzienności, począwszy od edukacji poprzez komunikację w życiu…
images/SD_Edukacja_jako_fundament_kreatywnosci_projektanta__od_inspiracji_do_innowacji_zapowiedz.jpg
Premiera online

Edukacja jako fundament kreatywności projektanta – od inspiracji do innowacji (podcast)

Kreatywność to siła napędowa każdego twórcy. Na wagę złota są więc także kreatywni projektanci. Kłopot…
images/SD_Psychologia_przestrzeni__od_projektowania_emocji_do_tworzenia_funkcjonalnych_miejsc_podcast.jpg

Psychologia przestrzeni – od projektowania emocji do tworzenia funkcjonalnych miejsc (podcast)

Czy ściany mogą mówić? W pewnym sensie – tak. Każdego dnia wchodzimy przecież do rozmaitych…
images/SD_Przestrzen_publiczna_na_nowo__wyzwania_projektowe_w_przestrzeniach_samorzadowych_podcast.jpg

Przestrzeń publiczna na nowo – wyzwania projektowe w przestrzeniach samorządowych (podcast)

Jeszcze nie tak dawno temu, praca niezależnego projektanta specjalizującego się w brandingu, łączona była głównie…
images/SD_Design_na_rzecz_spoleczenstwa__jak_projektowac_marki_oparte_na_wartosciach_podcast.jpg

Design na rzecz społeczeństwa – jak projektować marki oparte na wartościach? (podcast)

Co zrobić, by w projektowaniu „lepiej", wyparło – „więcej"? Jak przekonać klienta do takiej strategii?…
images/SD_Dlaczego_uslugi_i_produkty_cyfrowe_powinny_byc_projektowane_w_sposob_zrownowazony.jpg

Dlaczego usługi i produkty cyfrowe powinny być projektowane w sposób zrównoważony?

Zmiany i wielowątkowość Rzeczywistość, w której żyjemy, staje się coraz bardziej wielowątkowa i skomplikowana. Zarządzanie…
images/SD_Od_tekstu_do_obrazu__rysunek_narracyjny_w_praktyce_podcast.jpg

Od tekstu do obrazu – rysunek narracyjny w praktyce (podcast)

Tworzenie rysunku narracyjnego zwykle zaczyna się od tekstu; to on dostarcza inspiracji i buduje kontekst.…
images/SD_Publikacje_cyfrowe__jak_nowe_narracje_w_swiecie_cyfrowym_pozwalaja_wizualizowac_i_opowiadac_podcast.jpg

Publikacje cyfrowe – jak nowe narracje w świecie cyfrowym pozwalają wizualizować i opowiadać (podcast)

W jaki sposób przełożyć myśli na formy wizualne, a słowa na obrazy? Czy łatwo dokonać…
images/SD_Projektuj_opowiadaj_przekonuj__portfolio_projektanta_UX_podcast.jpg

Projektuj, opowiadaj, przekonuj – portfolio projektanta UX (podcast)

Pokaż mi swoje portfolio, a powiem ci kim jesteś? Dokładnie tak! W każdym razie tak…
images/SD_Przyszlosc_projektowania_i_architektury__miedzy_innowacja_a_odpowiedzialnoscia_podcast.jpg

Przyszłość projektowania i architektury – między innowacją a odpowiedzialnością (podcast)

Czy jako społeczeństwo faktycznie potrzebujemy kolejnych, nowo tworzonych przestrzeni? A może warto, dla wspólnego dobra,…

Zobacz także

Group 426 strefa zarzadznia logo 05 logo strefapsyche logo white kopia logo white kopia