Przedmioty codziennego użytku nie są niewinne i neutralne, jak się wydaje. Są one nośnikiem wartości i norm kulturowych, często pogłębiają stereotypy. W kontrze do nich powstał design krytyczny, czyli projektowanie przedmiotów użytkowych, które choć nigdy nie zostaną wprowadzone na rynek, mogą pełnić ważną rolę społeczną. Motywacją dla twórców jest krytyczne spojrzenie na kulturowe, ekonomiczne czy polityczne mechanizmy rządzące światem konsumpcji. Design krytyczny przybliża dr Joanna Jeśman, kulturoznawczyni, wykładowczyni School of Ideas. Projektowanie innowacji.
To oczywiste, że ich projektanci i producenci starają się spełnić wymagania i oczekiwania klientów. Często mówi się też o kreowaniu potrzeb klientów, szczególnie w przypadku produktów z wyższej półki. Jako świadomi konsumenci zdajemy sobie sprawę, że niektóre z kupowanych towarów mogą przyczyniać się do pogłębiania stereotypów i są nośnikami pewnych wartości czy norm kulturowych. Przykład? Choćby zastosowanie kolorów: różowe maszynki do golenia dla kobiet, niebieskie – dla mężczyzn, niebieskie balony z helem z napisem „It’s a boy”, czy tzw. męskie samochody różniące się od „damskich” na przykład wielkością i wyposażeniem wnętrza.
Czy design krytyczny może przyczynić się do zmiany sposobu myślenia i świadomości dotyczącej tego, jak kształtowana jest materialna rzeczywistość oraz jak wchodzimy z nią w relacje, szczególnie w kontekście płci?
Autorka
Joanna
Jeśman
z wykształcenia ekonomista i design manager, z zamiłowania uzależniony od internetu obserwator wszelkich nowych tendencji w obszarach wzornictwa, technologii, mediów oraz marketingu. Swoją drogę zawodową zaczynał w Instytucie Wzornictwa Przemysłowego, gdzie pracował przy projektach doradczych dla takich firm jak Leroy Merlin, Profim czy Zelmer. W latach 2012-2018 w redakcji serwisu o trendach rynku i kultury F5, gdzie doszedł do stanowiska zastępcy redaktora naczelnego. W lipcu 2018 r. zadebiutował w roli kuratora wystawy “Empatia, teraz!”, która po raz pierwszy odbyła się w ramach Gdynia Design Days 2018, a obecnie jest pokazywana w Galerii Dizajn BWA Wrocław. We wrześniu 2018 dołączył do redakcji serwisu NOIZZ.pl jako creative content manager.
