Przed sprawą Unabombera FBI wykorzystywało tzw. „profil behawioralny sprawcy”. Działo się tak wtedy, gdy policja lub właśnie FBI nie mogły zawęzić kręgu podejrzanych tradycyjnymi metodami policyjnymi, zwłaszcza w przypadku seryjnych morderstw i ataków terrorystycznych. Podstawą takiego profilu były z jednej strony obserwacje z miejsca przestępstwa i ślady kryminalistyczne, np. sposób popełnienia morderstwa, w tym np. budowa bomby, z drugiej strony – szczególnie w przypadku zabójców seryjnych – pewne powtarzające się elementy, świadczące o stosowaniu charakterystycznego dla sprawcy rytuału. Wykorzystywano też znane zachowania wcześniej złapanych przestępców oraz ich dane demograficzne: wiek, w USA rasa, wykształcenie, wychowanie itd. Rozumowano w skrócie następująco: jeżeli np. większość dotychczasowych zamachów bombowych (albo wszystkie, gdzie sprawcę wykryto), popełniali mężczyźni w wieku 25-30 lat, biali, niewykształceni, to jest duże prawdopodobieństwo, że kolejne ataki są dziełem takiej właśnie osoby. Tego typu informacje oczywiście nie pozwalają zidentyfikować sprawcy, ale pozwalają zawęzić krąg podejrzanych.

Istotą profilowania behawioralnego jest zatem porównanie cech popełnianego przestępstwa z innymi przestępstwami i założenie, że poszukiwany sprawca jest podobny do złapanych na podobnym przestępstwie. Natomiast profilowanie lingwistyczne, opisane w pierwszym wpisie, pozwala na ustalenie pewnych cech sprawcy, jeżeli oczywiście ten sprawca coś napisał, wspólnych grupie ludzi niemających zwykle nic wspólnego z przestępstwami. Profil behawioralny Unabombera opisywał osobę młodą i słabo wykształconą. Z profilu lingwistycznego sporządzonego przez Rogera Shuya na podstawie listów Unabombera do prasy i liczącego kilkadziesiąt stron manifestu, zatytułowanego Industrial Society and Its Future („Społeczeństwo przemysłowe i jego przyszłość”), wyłaniał się zupełnie inny obraz.

Po pierwsze, autor nie mógł być człowiekiem niewykształconym. Początkowo jednym z dodatkowych argumentów za takim opisem były pozorne błędy ortograficzne, np. pojedyncze litery tam, gdzie powinny być podwojone, np. w słowie willfully pisanym wilfully Jednak Shuy zauważył, że autor listów i manifestu jest w swojej pisowni bardzo konsekwentny, a taka uproszczona pisownia była w latach 40.-50. XX wieku stosowana w wychodzącej w Chicago gazecie codziennej „Chicago Tribune”. Jej właściciel był zwolennikiem radykalnego uproszczenia angielskiej ortografii i wymuszał na swoich dziennikarzach taką właśnie pisownię. Swoją drogą – szkoda, że mu się nie udało przeforsować tych koncepcji – byłoby nam dużo łatwiej pisać po angielsku. Te wszystkie elementy pokazano w serialu.

Ponadto w tekstach Unabombera pojawiały się słowa książkowe, świadczące o wykształceniu, takie jak np. tautology (tautologia). Autor stosował długie, rozbudowane i poprawnie skonstruowane zdania, w dodatku używał wyszukanych form gramatycznych. Ten aspekt jest w serialu mniej obecny, bo gramatyka jest mniej filmowa.

Industrial Society and Its Future w formie przypominał pracę magisterską lub doktorską, świadczył także o erudycji autora w zakresie nauk społecznych, niemniej – mimo wspomnianego wyżej wyszukania językowego – pod względem stylu i interpunkcji nie spełniał wymogów stawianych pracom w dziedzinie nauk humanistycznych i społecznych. Shuy doszedł do wniosku, że autor musiał mieć wykształcenie wyższe, ale w dziedzinie nauk ścisłych. Po otrzymaniu manifestu FBI zwróciło się zresztą do wykładowców akademickich z zapytaniem, czy w autorze tego tekstu nie rozpoznają jakiegoś swojego byłego studenta. Postępowanie to nie przyniosło żadnych efektów, a w serialu przedstawione jest jako zebranie naukowców, samych starszych mężczyzn, które przeradza się w kłótnię na temat wyższości dyscyplin humanistycznych i społecznych nad naukami ścisłymi albo odwrotnie. Jedyne sensowne pytanie – na temat tytułu, jakim opatrzona jest errata – zadaje Natalie Shilling, filmowe alter ego (tfu, serialowy odpowiednik) Shuya. Po drugie, autor tekstów musiał być starszy niż to wynikało z profilu behawioralnego. Jeżeli był czytelnikiem Chicago Tribune w latach 50., nawet jako młody chłopiec, to w latach 90. musiał mieć ponad pięćdziesiąt lat, a nie trzydzieści, czy nawet czterdzieści, co sugerowały kolejne profile behawioralne.

Warto bowiem wiedzieć, że ludzie przyzwyczajają się do ortografii, jaka obowiązuje w czasach, gdy nabywają sprawności w pisaniu. Jeżeli w ich dorosłym życiu reguły ortografii się zmienią, muszą się na nowo przyzwyczajać i albo im się to udaje, albo nie. Moja bardzo dobrze wykształcona babcia, urodzona w 1900 roku, do końca życia pisała niema zamiast nie ma w znaczeniu ‘nie jest’, a moja jeszcze lepiej od niej wykształcona matka pisała łącznie wiele wyrażeń pisanych dziś rozdzielnie. Mnie w języku polskim trudność sprawia zmiana reguł rządzących pisownią nie z imiesłowami odmiennymi. Odruchowo w pewnych sytuacjach piszę je rozdzielnie, a dopiero później poprawiam. Z kolei w hiszpańskim dopadła mnie inna reforma. Gdy uczyłam się tego języka dekady temu, obowiązywała zasada dotycząca zapisu akcentu: pisownią z akcentem graficznym i bez odróżniało się wyrazy homonimiczne, np. zaimki wskazujące używane samodzielnie i w połączeniu z rzeczownikami, np. éste i este ‘ten’, a także sólo ‘tylko’ i solo ‘sam’. W 2010 r. Real Academia de la Lengua (Królewska Akademia Języka) zniosła to rozróżnienie, a mimo to wciąż stawiam te akcenty, by potem przy redagowaniu tekstu je skwapliwie usuwać.

Innych elementów profilu w serialu nie pokazano, choćby tego, że o wieku autora świadczył zestaw cytowanych w manifeście prac: pochodziły one z lat 70., co świadczyło o tym, że autor musiał studiować w tym właśnie okresie. Co więcej, że w pewnym momencie zerwał kontakt ze światem nauki.

Wśród pozostałych cech, pozwalających ustalić wiek autora, Shuy wymienia między innymi używane przez niego słowo broad (pogardliwe określenie kobiety, bliskie współczesnemu polskiemu laska, ale w latach 90. już przestarzałe), Negro (uznane za obraźliwe pod koniec lat 60.) – zwłaszcza w partiach manifestu, gdzie akademicki styl autora się załamywał – a także używanie wyłącznie form męskich his, him (jego) w zdaniach ogólnych, zamiast używanych powszechnie w latach 90. form inkluzywnych, np. his or her (jej lub jego). Dodatkową poszlaką na temat wieku autora było użycie wyrażenia Holy Robots, używanego przez Robina w telewizyjnym serialu dla młodzieży z lat 60opartym na komiksie o Batmanie.

Analizując teksty Unabombera, Shuy ustalił nie tylko, że prawdopodobnie w latach 50. musiał on mieszkać w Chicago, lecz także, że najprawdopodobniej przez jakiś czas mieszkał na zachodzie USA. Świadczyło o tym użycie rzeczownika sierra zapożyczonego z hiszpańskiego i używanego głownie w Kalifornii, w odniesieniu do łańcucha gór lub wzgórz. Jednak w tekście nie występowały inne wyrazy charakterystyczne dla tego regionu, takie jak np. fork w znaczeniu ‘odnoga strumienia’ czy mesa, też z hiszpańskiego, oznaczającego płaskowyż. Shuy doszedł do wniosku, że autor owszem, mieszkał jakiś czas w Kalifornii, ale stamtąd nie pochodził, zwłaszcza, że używał też innego wyrażenia charakterystycznego dla mieszkańców północnych regionów USA, mianowicie rearing children ‘wychowanie dzieci’, a nie raising children.

Badając inne charakterystyczne sformułowania, zauważył, że Unabomber posługuje się on zwrotami zaczerpniętymi z Biblii i z języka religijnego. Pewne wyrażenia oraz treści manifestu pozwoliły także sformułować hipotezę, że autor tekstów otrzymał wychowanie religijne w konfesji katolickiej.

Podsumowując: profil lingwistyczny autora listów do prasy i manifestu wskazywał na to, że jest to osoba co najmniej 50-letnia, z wyższym wykształceniem w naukach ścisłych, która spędziła dzieciństwo lub wczesną młodość w Chicago, pochodziła z północnej części USA, lub tam spędziła większość życia, mieszkała jakiś czas w Kalifornii, wywodziła się z rodziny katolickiej. Wszystkie te hipotezy okazały się trafne, gdy zidentyfikowano i aresztowano Unabombera: Teda Kaczynskiego.

W następnych odcinkach między innymi:

• Profilowanie lingwistyczne jest starsze niż lingwistyka
• Profil lingwistyczny a ustalanie autorstwa
• Co wspólnego ma praojczyzna Słowian z poszukiwaniem Unabombera?