Rok 2019 w prawie medycznym zdominowały trzy kwestie. Pierwszą jest ruch antyszczepionkowców i potrzeba podjęcia nowych rozwiązań prawnych, które skłonią (zmuszą?) ludzi do poddawania dzieci obowiązkowym szczepieniom. Dyskusja na ten temat trwa i dotyczy m.in. tego, czy zrealizowanie obowiązku wynikającego z kalendarza szczepień może być np. warunkiem przyjęcia dziecka do publicznego przedszkola czy nawet szkoły publicznej.
Drugą jest kwestia recept elektronicznych, które będą prawnie obowiązywać od 1 stycznia 2020 r. Dyskusja dotyczy tego, czy obywatele (lekarze i pacjenci) gotowi są na takie wyzwanie.
Artykuł był publikowany w Dzienniku Rzeczpospolita z dnia 11.01.2020 r.
Trzecia to tajemnica lekarska. Zmiana w ustawie o zawodzie lekarza i lekarza dentysty oraz w ustawie o prawach pacjenta, dokonana w roku 2016 w zakresie obowiązywania tajemnicy lekarskiej po śmierci pacjenta spowodowała kolizję obowiązków lekarza, który na podstawie art. 23 Kodeksu Etyki Lekarskiej jest zobowiązany do bezwzględnego jej zachowania, zaś obie wskazane wyżej ustawy zobowiązywały go do jej ujawnienia na wniosek bliskich zmarłego pacjenta. Tajemnica jest słusznie uznawana za istotny element stosunku lekarz – pacjent.
Starania lekarzy, wspierane przez Rzecznika Praw Obywatelskich doprowadziły do zmiany. W art. 40 ustawy o zawodzie lekarza i lekarza dentysty nastąpiło istotnie ograniczenie obowiązku ujawniania przez lekarza tajemnicy dotyczącej zmarłego pacjenta na wniosek osoby bliskiej (Dz.U. z 2019 r. poz. 537 t.j.). Po pierwsze, pacjent za życia może wyrazić sprzeciw, dołączany do dokumentacji medycznej, co do ujawnienia tajemnicy po jego śmierci. Osoba bliska musi wystąpić wówczas do sądu o zgodę na ujawnienie tajemnicy. Ujawnienie może być uzasadnione tylko dochodzeniem odszkodowania lub zadośćuczynienia z tytułu śmierci pacjenta lub ochroną życia lub zdrowia osoby bliskiej. Po drugie, spór między osobami bliskimi co do ujawnienia tajemnicy jest rozstrzygany przez sąd na wniosek osoby bliskiej lub lekarza. Sąd rozstrzyga także na wniosek lekarza wątpliwości, czy żądanie pochodzi od osoby bliskiej (definicja osoby bliskiej zawarta w art. 3.1.2 ustawy o prawach pacjenta i Rzeczniku Praw Pacjenta z 2008r. nie jest precyzyjna). Identyczna regulacja znalazła się w art. 14 ustawy o prawach pacjenta.
Tak więc, chociaż nadal istnieje sprzeczność ustawowej regulacji tajemnicy lekarskiej z art. 23 Kodeksu Etyki Lekarskiej, obecna zmiana art. 40 znacznie ją złagodziła.
Ustawa o zawodzie lekarza i lekarza dentysty w art. 46.2d rozszerzyła zakres wskazań do zastosowania leku refundowanego. Dopuszczono przy wystawianiu recept przez lekarza wskazania określone dla wszystkich odpowiedników refundowanych w ramach tej kategorii dostępności refundacyjnej.
W ustawie o Prawach pacjenta i Rzeczniku Praw Pacjenta rozszerzono również (art. 12.2) prawo do informacji o leczeniu, wprowadzając obowiązek jej udzielenia w języku migowym, jeżeli istnieje taka potrzeba.
dr hab. Teresa Gardocka, prof. Uniwersytetu SWPS – prawnik, specjalista prawa i postępowania karnego oraz prawa karnego międzynarodowego. Interesuje się zmianami, jakie dokonały się w okresie transformacji Polski, wliczając w to kwestie opieki społecznej. Na Uniwersytecie SWPS pełni funkcję dyrektora Instytutu Prawa. Prowadzi wykłady z polityki społecznej, prawa karnego międzynarodowego, etyki prawniczej i pracowniczej.
