Rok 2019 nie przyniósł w sferze prawa konstytucyjnego żadnych poważniejszych zmian.
Wynik wyborów parlamentarnych potwierdził władzę Prawa i Sprawiedliwości, a zatem także i kierunek reform dokonywanych przez to ugrupowanie w sferze funkcjonowania organów państwa. Kryzys ustrojowy dotyczący władzy sądowniczej nie został zatem zakończony. Wszedł on jednak w nową fazę, wynikającą z zakwestionowania statusu prawnego nowej Krajowej Rady Sądownictwa przez Sąd Najwyższy, czego podstawy dało rozstrzygnięcie Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej. Może mieć to kolosalne znaczenie dla tysięcy obywateli, których sprawy są rozstrzygane przez sędziów powołanych na jej wniosek. Jest to okazja dla rządzących do wycofania się chociaż z części niekonstytucyjnych działań. Trudno jest jednak uwierzyć w to, że nie zostanie ona zmarnowana.
Artykuł był publikowany w Dzienniku Rzeczpospolita z dnia 11.01.2020 r.
W kontekście wyników ostatnich wybór podkreślić także trzeba, że zwycięstwo opozycji w wyborach do Senatu pozwoliło dostrzec w drugiej izbie coś więcej niż tylko przybudówkę Sejmu, istniejącą głównie po to, by korygować niewykryte w porę błędy legislacyjne. Obóz rządzący musi się teraz nieco bardziej liczyć ze stanowiskiem opozycji, a przede wszystkim nie będzie on już w stanie samodzielnie obsadzić niektórych stanowisk państwowych, co ma istotne znaczenie przede wszystkim w kontekście kończącej się kadencji obecnego Rzecznika Praw Obywatelskich.
W 2019 r. uwaga opinii publicznej skoncentrowana była także wokół konstytucyjnej zasady nieodwoływalności Prezesa NIK. Okazała się ona być niewygodnym instrumentem dla rządzących, którzy zbyt pochopnie powołali na to stanowisko Mariana Banasia. Afera wiążąca się z jego osobą skłania jednak do rozważenia, czy nie byłoby zasadne wprowadzenie możliwości skrócenia jego kadencji uchwałą Sejmu podjętą większością 2/3 głosów. Konieczna jednak byłaby do tego zmiana Konstytucji, co obecnie z uwagi na klimat polityczny jest, niestety, wykluczone.
Podsumowując rok 2019, nie sposób także nie wspomnieć, że 3 grudnia upłynęła kadencja trzech sędziów Trybunału Konstytucyjnego. Nie byłoby w tym nic nadzwyczajnego, gdyby nie to, że po odejściu profesorów Tulei i Zubika w składzie Trybunału Konstytucyjnego nie ma już ani jednego konstytucjonalisty. W ich miejsce powołane natomiast zostały osoby, które są powszechnie znane ze swoich kontrowersyjnych działań politycznych. Trudno oprzeć się wrażeniu, że stanowi to doskonałe zobrazowanie obecnego stanu Trybunału.
dr Mateusz Radajewski – prawnik z Uniwersytetu SWPS. Zajmuje się prawem konstytucyjnym i prawami człowieka. W swojej pracy naukowej podejmuje również kwestie związane z odpowiedzialnością prawną najwyższych urzędników państwowych, funkcjonowaniem władzy sądowniczej, relacjami pomiędzy organami państwa, organizacją i kompetencjami Trybunału Konstytucyjnego.
