Czym jest wizerunek w internecie? Jakie zagrożenia wynikają z upubliczniania swojego wizerunku w popularnych dziś mediach społecznościowych? Jak usunąć swój wizerunek z Google’a? Co spotyka osobę, która ściąga nasze zdjęcie i wykorzystuje do działań, które nie służą naszemu wizerunkowi? Zagadnienie wizerunku w internecie wyjaśnia Wioleta Strzelczyk, ekspertka w dziedzinie prawa cywilnego i medycznego.
Portale społecznościowe rozszerzają pojęcie wizerunku w internecie. Dzięki nim mamy większą możliwość kreowania siebie i tego, jak chcemy być postrzegani.Dlatego powinniśmy robić to świadomie. Swój wizerunek tworzymy poprzez publikowane zdjęcia i informacji z nami związanymi, a także przez udostępnianie materiałów. Informacje, które umieszczamy w zakładkach osobowych (np. „o mnie”, czy opis profilu), nasze komentarze na forach czy pod postami oraz sam sposób wyrażania się (poprawna polszczyzna, sposób wyrażania się), wpływają na ocenę naszego wizerunku. Należy mieć na uwadze, że po założeniu profilu na takich portalach inni użytkownicy będą mogli oznaczać nas na zdjęciu lub w swoim statusie. Jest to o tyle istotne, że może powodować pojawianie się treści z nami związanych, na które nie mamy wpływu. W takiej sytuacji dobrym rozwiązaniem jest ustawienie sobie powiadomień, które będą nas informować, gdy takie oznaczenie zostanie przez kogoś wprowadzone. Oznaczenia są w pełni sterowalne – warto zadbać o to, by ustawienia były zgodne z naszymi preferencjami. Można w swoim profilu zaznaczyć niemożliwość oznaczenia nas, albo ustawić, że każde takie oznaczenie wymaga akceptacji.
Co wchodzi w definicję wizerunku w internecie?
Wizerunek to utrwalony obraz człowieka (np. na zdjęciu, obrazie, filmie), który umożliwia jego identyfikację. Wizerunkiem jest zatem wygląd danej osoby, a także jej cechy charakterystyczne, np. gestykulacja, sposób mówienia lub ubierania się. Wizerunek musi dawać możliwość identyfikacji przedstawionej osoby, a jej rozpoznawalność powinna mieć charakter powszechny.
Jak usunąć swój wizerunek z Google’a?
Usługi świadczone przez Google polegają na wynajdywaniu stron związanych z konkretnym hasłem. Czasem może nam zależeć na tym, aby Google nie pokazywał informacji, które są bezpośrednio z nami związane. Aby z bazy Google usunąć swój wizerunek, czy ogólne informacje nas dotyczące, należy skorzystać z tak zwanego „prawa do bycia zapomnianym”. Osoba, której dotyczą dane, ma prawo żądać od administratora niezwłocznego usunięcia danych, a administrator ma obowiązek usunąć je bez zbędnej zwłoki, jeżeli:
- dane nie są już dłużej niezbędne do realizacji celu, w jakim zostały zebrane lub są przetwarzane;
- osoba, której dane dotyczą, wycofała zgodę na przetwarzanie danych osobowych oraz nie istnieją podstawy prawne, aby mimo tego kontynuować przetwarzanie;
- osoba, której dane dotyczą, sprzeciwia się przetwarzaniu oraz nie występują nadrzędne prawnie uzasadnione podstawy przetwarzania, lub sprzeciwia się przetwarzaniu swoich danych osobowych na potrzeby i w zakresie marketingu bezpośredniego (w tym profilowania);
- dane osobowe były przetwarzane niezgodnie z prawem;
- dane osobowe muszą zostać usunięte w celu wywiązania się z obowiązku prawnego przewidzianego w prawie Unii Europejskiej lub prawie państwa członkowskiego, któremu podlega administrator;
- dane osobowe zostały zebrane w nawiązaniu do oferowania bezpośrednio osobom poniżej 16 lat usług społeczeństwa informatycznego.
Jeżeli zostaną spełnione powyższe przesłanki, administrator ma obowiązek usunąć dane, wszystkie kopie oraz odnośnik do tych danych osoby, która korzysta ze swojego prawa. Ponieważ istnieją sytuacje, w których przetwarzanie danych jest niezbędne, każdy przypadek rozpatrywany jest indywidualnie.1
Co spotyka osobę, która ściąga nasze zdjęcie i wykorzystuje do działań, które nie służą naszemu wizerunkowi?
Jeżeli jakaś osoba bezprawnie wykorzystuje nasz wizerunek do działań, które nam nie służą, może spotkać ją za to konieczność:
- usunięcia skutków swoich działań poprzez złożenie oświadczenia (np. przeprosiny na łamach prasy);
- zapłaty odpowiedniej sumy pieniężnej.2
Zamówienie z obowiązkiem zapłaty a nieczytelne informacje na stronie internetowej – co mogę zrobić?
Kiedy zgoda na wykorzystanie wizerunku jest niezasadna/niekonieczna?
Zezwolenie na rozpowszechnianie wizerunku nie jest wymagane, jeżeli:
- osoba, której wizerunek jest rozpowszechniany, otrzymała za pozowanie umówioną zapłatę;
- osoba jest powszechnie znana, a jej wizerunek wykonano w związku z pełnieniem przez nią funkcji publicznych, w szczególności politycznych, społecznych, zawodowych;
- osoba stanowi jedynie szczegół całości takiej jak zgromadzenie, krajobraz, publiczna impreza.3
Jak bronić się, kiedy ktoś narusza nasz wizerunek?
Jeżeli dowiadujemy się, że ktoś bezprawnie rozpowszechnia nasz wizerunek, w pierwszej kolejności możemy zażądać od tej osoby zaniechania działania. Jeśli mimo tego dana osoba nie przestanie naruszać naszego wizerunku, możemy wnieść przeciw niej sprawę do sądu. W sytuacji, gdy w wyniku bezprawnego rozpowszechniania wizerunku doszło do powstania szkody, takiej jak np. utrata dobrego imienia, mamy możliwość żądać również, aby osoba, która do niej doprowadziła, usunęła skutki swojego działania. W szczególności, aby złożyła publiczne oświadczenie o odpowiedniej treści oraz formie, czyli np. przeprosiła nas na łamach gazety. W przypadku szkody niemajątkowej, takiej jak np. doświadczenie wstydu czy upokorzenia, możemy również zażądać zadośćuczynienia pieniężnego lub zapłaty odpowiedniej sumy pieniężnej na wskazany przez nas cel społeczny. Jeżeli wskutek naruszenia naszego wizerunku została wyrządzona szkoda majątkowa, np. utraciliśmy zarobek, możemy żądać naprawienia szkody poprzez zasądzenie odszkodowania równoważnego powstałej szkodzie.4
Kiedy dziecko może zadecydować o udostępnianiu swojego wizerunku?
Dziecko, które ukończyło 13 rok życia posiada ograniczoną zdolność do czynności prawnych.5 Oznacza to, że jeżeli nie chodzi o sytuację, w której osoby te zaciągają zobowiązania lub rozporządzania swoim prawem, nie jest wymagana zgoda rodziców lub opiekunów.6 Zatem dziecko które ukończyło 13 lat może udostępniać swój wizerunek. Zgodnie z regulaminem portali społecznościowych (Facebook, Instagram) osoby, które ukończyły 13 lat mogą założyć konto i publikować na nich swój wizerunek. Należy pamiętać, że zgodnie z kodeksem karnym oraz regulaminami portali społecznościowych zabronione jest udostępnianie treści pornograficznych, zwłaszcza z udziałem osób, które nie ukończyły 18 roku życia.7 Publikowanie takiego wizerunku podlega odpowiedzialności karnej. Administratorzy portalu, na którym został opublikowany, mogą zgłosić ten fakt organom ścigania oraz usuną zabroniony wizerunek.
Czy jest możliwa ochrona wizerunku dzieci, jeśli to rodzice zamieszczają u siebie na profilu zdjęcie swojej pociechy?
Dzieci, które nie ukończyły 13 roku życia nie mają zdolności do czynności prawnych.8 W ich imieniu czynności podejmują ich rodzice lub opiekunowie. Oznacza to, że do 13 roku życia to rodzice decydują czy i jakie zdjęcia swoich dzieci zamieszczają na profilu. Rodzice jednak mogą się ze sobą nie zgadzać i jedno z nich może żądać usunięcia zdjęć dziecka z profilu. Jeśli nie dojdą do porozumienia sytuację rozstrzygnie sąd opiekuńczy, który będzie kierować się dobrem dziecka. Należy pamiętać, że nie należy wrzucać nagich zdjęć dziecka, ponieważ ten, kto rozpowszechnia takie zdjęcia, podlega karze pozbawienia wolności od 3 miesięcy do 5 lat.9
Często dzieci, które nie ukończyły 13 roku życia same zakładają profile i umieszczają na nich swoje zdjęcia. Zgodnie z prawem nie powinni oni korzystać z mediów społecznościowych. Takie portale społecznościowe jak np. Facebook czy Instagram nie zezwalają na zakładanie kont osobom poniżej 13 roku życia. Konta osób, co do których istnieje uzasadnione podejrzenie, że mają mniej niż 13 lat, zostają blokowane. Takie podejrzenia można również zgłosić, korzystając z formularza na stronie tych portali.
Wioleta Strzelczyk – ukończyła z wynikiem bardzo dobrym studia prawnicze na Wydziale Prawa Uniwersytetu SWPS. W pracy magisterskiej zajmowała się tematyką funkcjonowania sądownictwa krajowego w relacji do Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej. W trakcie studiów udzielała porad prawnych z zakresu prawa cywilnego w Studenckiej Poradni Prawnej Uniwersytetu SWPS. Jest także absolwentką kierunku zarządzania Politechniki Wrocławskiej. Posiada kilkuletnie doświadczenie zdobywane w warszawskich kancelariach prawniczych, w których zajmowała się między innymi sprawami z zakresu szeroko rozumianego prawa cywilnego, prawa gospodarczego oraz prawa medycznego. Współpracuje z Kancelarią Prawną ATS. Pracuje nad doktoratem z zakresu prawa medycznego. Prywatnie miłośniczka książek, podróży oraz zwierząt, angażująca się w ochronę ich praw.
Przypisy
1 Art. 17 rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2016/679 z dnia 27 kwietnia 2016 r. w sprawie ochrony osób fizycznych w związku z przetwarzaniem danych osobowych i w sprawie swobodnego przepływu takich danych oraz uchylenia dyrektywy 95/46/WE (ogólne rozporządzenie o ochronie danych).
2 Art. 78 ustawy z dnia 4 lutego 1994 r. o prawie autorskim i prawach pokrewnych oraz art. 24 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. kodeks cywilny oraz art. 24 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. kodeks cywilny.
3 Art. 81 ustawy z dnia 4 lutego 1994 r. o prawie autorskim i prawach pokrewnych.
4 Art. 78 ustawy z dnia 4 lutego 1994 r. o prawie autorskim i prawach pokrewnych oraz art. 24 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. kodeks cywilny.
5 Art. 15 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. kodeks cywilny.
6 Art. 17 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. kodeks cywilny.
7 Art. 202 ustawy z dnia 6 czerwca 1997 r. kodeks karny.
8 Art. 12 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. kodeks cywilny.
9 Art. 191a ustawy z dnia 6 czerwca 1997 r. kodeks karny.
