Artykuły

Ewa Pluta Niejedna osoba zadaje pytanie, od czego zależy osiągnięcie sukcesu zawodowego. Czy istnieje dobra odpowiedź?

dr Barbara Zych Czynników warunkujących osiągnięcie sukcesu zawodowego jest oczywiście wiele, ale ja skupię się na dwóch bazowych. Kiedyś pracowałam przy kampanii społecznej „Pracuję, bo lubię”, która miała zachęcić Polaków do refleksji nad tym, jakie zajęcia sprawiają im radość i dają paliwo do dalszego działania. Kampania była bardzo potrzebna – wielu z nas w ogóle się nie zastanawia, co lubi robić w pracy, lecz przyjmuje rzeczywistość taką, jaka jest. Dobra identyfikacja tego, w czym jesteśmy dobrzy i co daje nam radość i satysfakcję, to połowa sukcesu. Oczywiście trzeba mieć na uwadze pewne ograniczenia, na przykład związane z wiekiem. Niektóre kariery, jak kariera chirurga, zaczyna się wcześnie, by dopiero po latach dojść do profesjonalizmu.

Ewa PlutaA druga połowa sukcesu?

dr Barbara Zych Często myślimy, że do osiągnięcia sukcesu wystarczy robić to, co się lubi. Że sukces przyjdzie sam. Potem jesteśmy rozczarowani, bo lata mijają, a kariera stoi w miejscu. Tymczasem nie ma sukcesu bez wytrwałości i nieugiętości w działaniu. Wytrwałość jest potrzebna zarówno w korporacji, jak i startupie, w każdym zawodzie i na każdym stanowisku. To dzięki niej łatwiej przezwyciężać trudności w pracy. W ogóle warto mieć w tyle głowy, że przeciwności będą, że one są normalne. Ich pojawienie się nie oznacza, że jest się kiepskim pracownikiem.

W mediach pojawiają się często wyidealizowane obrazki przedsiębiorców, którzy odnieśli sukces. Myślimy: im się udało. Nie dostrzegamy, ile pracy i wyrzeczeń ich to kosztowało. Nadal jest aktualne stare powiedzenie, że bez pracy nie ma kołaczy. Czyli sukcesu. Ale doprecyzujmy, o jakim sukcesie mówimy? Finansowym?

Ewa PlutaNie tylko. Porozmawiajmy o sukcesie, którego wskaźnikiem jest poczucie sensu z wykonywanej pracy.

dr Barbara Zych Z moich doświadczeń wynika, że Polacy unikają rozmów o poczuciu sensu w pracy. Nie są przyzwyczajeni do tych słów, czasem myślą, że to bzdury. Tymczasem poczucie sensu z wykonywanej pracy mocno wpływa na motywację. Ono sprawia, że rano chce się wstawać i dążyć do wyznaczonego celu. To dotyczy nie tylko pracowników na wysokich stanowiskach, wykonujących kreatywne zajęcia, tworzących innowacyjne produkty. Poczucia sensu w pracy szukają też osoby, które wykonują mechaniczne zajęcia, jak pracownicy na stanowiskach kasjerskich. Podczas naszych rozmów, zresztą bardzo inspirujących, kasjerki podkreślały, że ich praca ma sens, bo na przykład pomagają ludziom, mają wpływ na to, co oni jedzą. Pandemia wyraźnie pokazała, że te mniej eksponowane zawody, jak właśnie pracownicy supermarketu, są społecznie potrzebni.

Ewa PlutaSukces zawodowy to też efekt umiejętnego zarządzania swoją karierą?

dr Barbara Zych Mam wrażenie, że większość polskiego społeczeństwa nie wie, że swoją karierą można zarządzać. W potocznym myśleniu jest to domena pracowników wyższego szczebla. Nieprawda. Zarządzanie karierą dotyczy wszystkich pracowników, niezależnie od profesji i zajmowanego stanowiska. To ja wybieram firmę, w której chcę pracować, i decyzję o tym, by z niej odejść. To ja decyduję, w jakim kierunku chcę się rozwijać, jakie nowe umiejętności zdobywać i czy w ogóle chcę to robić. Zarządzam swoją karierą każdego dnia.

Odpowiedzialność za karierę leży więc po naszej stronie. Rzeczywistość nie jest nam dana i nie jesteśmy na nią skazani, tylko możemy ją kształtować. Ale to trudne. Łatwiej myśleć, że nie ma innych ofert, pracodawca kazał, jest za późno czy za wcześnie na zmianę pracy.

Ewa PlutaSkoro wiemy już, że zarządzanie karierą dotyczy nas wszystkich, to jak to robić optymalnie?

dr Barbara Zych Aktualne trendy mówią o life-long learning, czyli konieczności uczenia się przez całe życie. To wynika z kolei ze zmian charakteru pracy, w którą już teraz wkracza automatyzacja i robotyzacja. Lepiej założyć, że rynek pracy będzie się nieustannie zmieniać i systematyczne aktualizować pomysły na siebie.

W praktyce zarządzanie karierą warto zacząć – o czym już mówiłam – od identyfikacji tego, co daje radość i satysfakcję. To pierwszy krok w budowaniu kariery i jej baza.

W drugim kroku warto zrobić przegląd rynku. Nie ma znaczenia, czy dopiero szukamy pierwszej pracy, czy mamy już kilkanaście lat doświadczenia i chcemy radykalnie zmienić swoją ścieżkę zawodową. Przegląd rynku to nic innego jak sprawdzenie, które zawody będą pożądane w najbliższej przyszłości, za 5, 10, 15 lat, a które wkrótce znikną, więc nie ma sensu na nie stawiać. Według raportu World Economic Forum szacunkowo ubędzie 75 mln miejsc pracy, ale pojawi się 135 mln nowych. Tu nie ma zaskoczenia – nowe miejsca pracy powstaną w obszarze IT, nowych technologii, sztucznej inteligencji. W tych obszarach już teraz możemy się rozwijać.

Trzeci krok to też przegląd, tym razem swoich kompetencji: jakie mam, a jakie powinnam zdobyć, w czym jestem mocna, w czym słabsza. To pokazuje luki kompetencyjne, czyli obszary warte uzupełnienia. Teraz czas na czwarty krok – plan zdobycia kompetencji. Możliwości mamy sporo: kursy w pracy, kury online, studia podyplomowe. Warto robić regularne audyty swojej kariery – na jakim etapie jestem i co jeszcze muszę zrobić, by zostać ekspertem w danej dziedzinie.

Ewa PlutaWspomniała pani o robotyzacji pracy. To jednak smutna wizja – zawód, do którego przygotowywaliśmy się tyle lat, zniknie, trzeba będzie szukać nowego.

dr Barbara Zych Na stronie Will Robot Take My Job można sprawdzić procent zagrożenia robotyzacją danego zawodu. Zawodowi specjalisty ds. wynagrodzeń i benefitów grozi prawie 100-procentowa robotyzacja. Czy to znaczy, że nie opłaca się robić kariery w HR? Niezupełnie. Są obszary, w których roboty jeszcze długo nie zastąpią ludzi. Manager HR w zarządzaniu zespołem musi kierować się empatią, umiejętnie wykorzystywać kompetencje miękkie, w tym komunikować się z zespołem, łączyć wiedzę z różnych dziedzin, przewidywać procesy, podejmować decyzje na podstawie danych z różnych źródeł. Podobnie jest w IT. Podstawowy kod mogą już pisać roboty, ale zarządzać zespołem IT czy opracowywać plan biznesowy – już nie.

Ewa PlutaCzyli warto stawiać na kompetencje miękkie i rozwijać empatię, bo w tym jeszcze długo będziemy lepsi od robotów?

dr Barbara Zych Na kompetencjach miękkich opiera się kilka ról, między innymi związanych z zarządzaniem zespołem, zarządzaniem projektem, wymagające koordynacji pracy wielu osób, a także zrozumienia, co one czują i myślą. Kompetencji bazujących na emocjach nie da się zautomatyzować, warto więc na nie stawiać.

Pojęcie zawodu znika. Coraz częściej mówi się o zestawie kompetencji, który można wykorzystać w wielu rolach. Im bogatszy zestaw kompetencji, tym łatwiej się dostosować do zmian na rynku pracy i mimo wszystko czuć bezpiecznie.

Ewa PlutaPodobno znajomi pytają panią, jak wychować dziecko do sukcesu. Jak to zrobić?

dr Barbara Zych Radzę im, by zaszczepiali w dzieciach ciekawość. To kapitał na całe życie. Kto jest ciekawy świata, ma w życiu łatwiej. Mniej boi się zmian, chętniej uczy i rozwija. Dobrze jest zaciekawić się światem: jak będzie wyglądać w przyszłości moja praca, co się zmieni, czego muszę się jeszcze nauczyć.

Ekspertka

Rozmawiała